Եր­ևի ա­ռանց բա­ցա­ռութ­յան բո­լո­րիդ դու­ռը թա­կել կամ փո­ղո­ցում սրտա­բաց զրույ­ցի են բռնվել ան­պայ­ման եր­կու ե­հո­վա­կան, որ նախ գու­ժում են աշ­խարհի վախ­ճա­նը, հե­տո վստա­հեց­նում, թե փրկութ­յան միակ ել­քը Ե­հո­վա Աստծուն ա­պա­վի­նելն է, ո­րը սակայն, փրկե­լու է միայն իր (Ե­հո­վա­յի) վկա­նե­րին:

«Այ­սինքն, ե­թե աշ­խար­հը հենց այս պա­հին կոր­ծան­վի, Ե­հո­վա Աստ­վա­ծը Ձեզ կփրկի, ինձ՝ ո՞չ...»,-հու­մո­րով հար­ցիս հաստատակամ պա­տաս­խան տվե­ցին՝ ա­յո՜, ի­հա՛ր­կե:

Մի ան­գամ էլ մի զույգ, եր­ևի սկսնակ էր, խոս­տո­վա­նեց, թե պի­տի փոր­ձի իմ ու­ղե­ղը լվա­նալ: Ես նրա­նից հե­ռա­ցա ցա­վով, թե որքա՜ն ու­րեմն անլ­վա ու­ղեղ­ներ կան մեր մեջ, որ թույլ են տա­լիս լվա­նալ ի­րենց միտքն ու հո­գին և մաք­րել 1700-ամ­յա մեր ա­ռա­քե­լա­կան վար­դա­պե­տութ­յու­նը, ո­րը հար­յու­րա­վոր տա­րի­նե­րով պե­տա­կա­նութ­յու­նից զրկված հա­յութ­յա­նը հայ է պա­հել:

Ան­հեր­քե­լի ճշմար­տութ­յուն է, որ մենք՝ հա­յերս, սի­րում ենք մեզ հա­մար պրոբ­լեմ­ներ ստեղ­ծել, որ­պես­զի հե­տո գլուխ կոտ­րենք՝ լու­ծում­ներ գտնե­լու հա­մար:

Մինչ «Ե­հո­վա­յի վկա­ներ» կրո­նա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յու­նը ջանք էր թա­փում Հա­յաս­տա­նում օ­րի­նա­կան գրան­ցում ու­նե­նա­լու հա­մար՝ միա­ժա­մա­նակ բաց, տե­սա­նե­լի, ա­նար­գել, հա­մառ ու համ­բե­րա­տար հսկա­յա­կան ցանց հյու­սե­լով հան­րա­պե­տութ­յան ողջ տա­րած­քով, Հայաստանում գոր­ծե­լու օ­րի­նա­կան ի­րա­վունք ստա­ցան մի քա­նի տասն­յակ քրիս­տոն­յա հա­մար­վող ա­ղանդ­ներ, որոնք ոչ պա­կաս վտան­գա­վոր են և՛ գա­ղա­փա­րա­խո­սութ­յամբ, և՛ գոր­ծե­լա­կեր­պով:

(Հի­շեց­նեմ, որ  Հայաստանում գոր­ծե­լու օ­րի­նա­կան ի­րա­վունք «Ե­հո­վա­յի վկա­նե­րը» ստա­ցան միայն 2004-ին` Եվ­րա­խորհր­դի պահան­ջով) :

«Խղ­ճի եւ կրո­նա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յուն­նե­րի մա­սին» Հայաստանի Հանրապետության օ­րեն­քը վկա­յում է, որ «ՀՀ տա­րած­քում ար­գել­վում է հոգեոր­սութ­յու­նը»:

Հաս­կա­նա­լի է, չէ՞, ե­թե մի բան օ­րեն­քով ար­գել­վում է, քրեո­րեն հե­տապն­դե­լի է և պատ­ժի ար­ժա­նի: Նույն օ­րեն­քը սահ­մա­նում է. «Այն կրո­նա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յուն­նե­րը, ո­րոնց հոգ­ևոր կենտ­րոն­նե­րը գտնվում են ՀՀ տա­րած­քից դուրս, չեն կա­րող ֆինանսա­վոր­վել այդ կենտ­րոն­նե­րի կող­մից»:

Բայց մի՞­թե գաղտ­նիք է, որ ֆի­նան­սա­վոր­վում են դրսի կենտ­րոն­նե­րից և այն էլ՝ ինչ­պե՜ս և ինչ­քա՜ն... Ի՞նչ մի դժվա­րութ­յուն էր օ­րի­նա­խախ­տութ­յուն­նե­րը բա­ցա­հայ­տելն ու գոր­ծու­նեութ­յան ար­գե­լու­մը: Չէ՞ որ հա­կա­սում են մեր ան­կա­տար ու խիստ դեմոկրա­տա­կան հա­մար­վող գոր­ծող օ­րեն­քին:

Ու­րեմն պարզ հե­տութ­յուն՝ նրանք պի­տի որ հո­վա­նա­վոր­ներ ու­նե­նան այն­տեղ՝ մեր վերև­նե­րում, պաշ­տո­նա­կան կամ ազ­դե­ցիկ այլ օ­ղակ­նե­րում: Մի­տում­նա­վոր, թե՝ ան­տար­բեր, գի­տակց­ված, թե՝ ոչ, սրա ա­նու­նը թողտ­վութ­յուն է:

Ի վեր­ջո, ցու­ցա­կով կամ կնքված վկա­յա­կա­նով չէ, որ վա­վե­րաց­ված է հա­յի՝ Ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցու ան­դամ լի­նե­լը: Այն­պես որ, յու­րա­քանչ­յուր հայ, որ շեղ­վում է, ո­րին շե­ղում են իր Ազ­գա­յին ե­կե­ղե­ցուց, հո­գեոր­սութ­յան, մար­դոր­սութ­յան արդ­յուն­քում է: Ձևն ու մի­ջոց­ներն ա­ռանձ­նա­պես էա­կան չեն: Էա­կանն այն է, որ գա­ղա­փա­րա­խո­սութ­յան ու հոգ­ևոր բա­ցի և թողտ­վութ­յան պայմաննե­րում մար­դիկ գայ­թակղ­վում են այն ա­մե­նով, ին­չը խե­լա­ցի ու հա­մո­զիչ են հրամց­նում, մա­տու­ցում, մար­սե­լի են դարձնում:

Մար­դիկ ան­կեղծ խոս­քի և­ ինչ-որ բա­նի հա­վա­տա­լու պա­կաս և կա­րիք ու­նեն: Եվ այդ բա­ցը լրաց­նում են օ­տար­նե­րը` օ­տար գաղա­փա­րա-բարոյախոսությամբ:

Մի տե­սակ օ­րի­նա­չափ է յու­րա­քանչ­յուր շե­ղում կամ սայ­թա­քում պատ­ճա­ռա­բա­նել սո­ցիա­լա­կան ան­բա­րեն­պաստ ի­րա­վի­ճա­կով:

Բայց մար­դիկ նաև հոգ­ևոր քաղ­ցից են տա­ռա­պում, որն հա­գեց­նում են պարզ, կեն­դա­նի, հե­տաքր­քիր, գայ­թակ­ղիչ ու հա­մո­զիչ քա­րոզ­ներ լսե­լով, մշա­կու­թա­յին (հիմ­նա­կա­նում անվ­ճար) փոքր ու մեծ մի­ջո­ցա­ռում­նե­րին, նպա­տա­կա­յին շոու­նե­րին մասնակցելով, ո­րոնք այն­պե՜ս ոգեշնչ­ված ի­րա­կա­նաց­նում են գրե­թե բո­լոր ա­ղան­դա­վո­րա­կան  խմբե­րը:

Ա­ղանդ­նե­րի խայ­ծը կուլ տա­լու նպաս­տա­վոր հան­գա­մանք է «Աստ­ծո չգո­յութ­յան» ու ան­հա­վա­տութ­յան 70 տա­րի­նե­րը, երբ եկեղե­ցին միայն որ­պես պատ­մամ­շա­կու­թա­յին ար­ժեք էր ներ­կա­յաց­վում և այդ մտա­ծո­ղութ­յու­նը, հո­գե­բա­նութ­յու­նը, աշխարհընկա­լու­մը ար­մա­տա­ցել է մի քա­նի սերն­դի մեջ:

Այն­պես որ, Աստ­ծո խոս­քի պա­հան­ջը մար­դիկ ու­նեն, և Աստ­ծո խոս­քը հի­մա է, որ հա­ղորդ­վում է նրանց: Չէ՞ որ բո­լոր քրիս­տոն­յա ա­ղան­դա­վո­րա­կան-կրո­նա­կան շար­ժում­նե­րը հիմն­վում են Սուրբ գրքի վրա և Աստ­ծո ու նրա որ­դու՝ Ք­րիս­տո­սի վարքն ու խոսքն են մեկ­նում՝ յու­րո­վի, ըստ ի­րենց գա­ղա­փա­րա­խո­սութ­յան, հա­նուն ի­րենց բա­ցա­հայտ ու քո­ղարկ­ված նպա­տակ­նե­րի:

Մի պահ էլ անդ­րա­դառ­նանք օ­րի­նա­պա­հութ­յա­նը. Սուրբ գիր­քը քա­րո­զե­լու, այ­սինքն Սուրբ գրքով դա­սա­վան­դե­լու, կրթե­լու իրավուն­քը պաշ­տո­նա­պես Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցու մե­նաշ­նորհն է: Ոչ միայն ե­կե­ղե­ցում, նաև՝ կրթա­կան հա­մա­կար­գում:

70-ամ­յա մո­ռա­ցութ­յու­նից հե­տո մեր ե­կե­ղե­ցին հա­զիվ­հազ սկսել էր կար­ևոր­վել, ժո­ղո­վուր­դը դեռևս տա­րե­րայ­նո­րեն, բայց գնում է ե­կե­ղե­ցի՝ ներ­քին մղու­մով, են­թա­գի­տակ­ցո­րեն:

Սա­կայն ի­րո­ղութ­յունն այն է, որ մեր ե­կե­ղե­ցու զան­գե­րի ղո­ղանջ­նե­րը այն­քան հզոր ու կան­չող չէին: Այ­լա­պես Ա­ռա­քե­լա­կան եկեղե­ցու ան­դամ հա­մար­վող հա­յութ­յու­նը իր բուն հա­յոց հո­ղում բա­ժան-բա­ժան չէր ար­վի, չէր մաս­նատ­վի, չէր տար­րա­լուծ­վի այլ և օտար կրո­նա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յուն­նե­րի մեջ, ո­րոնք մար­դա­սի­րա­կան-բա­րե­գոր­ծա­կան ա­ռա­քե­լութ­յան ան­վան տակ 1988-ի երկ­րա­շար­ժից ի վեր ներ­խու­ժում են Հա­յաս­տան, հիմ­նա­վոր­վում, կենտ­րոն­ներ, հա­մայնք­ներ ձևա­վո­րում՝ միա­հա­մուռ պայ­քա­րե­լով Հայ ե­կե­ղե­ցու` պատ­մա­կա­նո­րեն ու ա­վան­դա­կան ազ­գա­պահ, կա­ռույ­ցի դեմ:

Թերևս այս դերն ու մե­նաշ­նոր­հա­յին կար­գա­վի­ճա­կը հայ ե­կե­ղե­ցուն հե­ռու պա­հեց մրցակ­ցա­յին դաշ­տից: Չէր կա­րե­լի նաև վստահել տա­րու­բե­րում­նե­րի, վայ­րի­վե­րում­նե­րի մեջ ապ­րող հայ մար­դու՝ հա­վա­տա­վոր քրիս­տոն­յա­յի ինք­նա­գի­տակ­ցութ­յա­նը: Յու­րա­քանչ­յուր կրո­նա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յուն, ա­ղանդ, մի մշա­կույթ է, մտա­ծո­ղութ­յուն է, փո­փո­խութ­յուն է մար­դու կենցաղում, ըն­տա­նե­կան, ըն­կե­րա­յին, նաև Մարդ­-Պե­տութ­յուն, Մարդ-­Հայ­րե­նիք փոխ­հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րում:

Ի վեր­ջո, մեր խառն ու դժնի օ­րե­րում յու­րա­քանչ­յուր մարդ ու­շադ­րութ­յուն ու բա­րութ­յուն է ակն­կա­լում, օ­գուտ ու շահ փնտրում: Խոս­տո­վա­նենք, ի­հար­կե, որ սա ար­դա­րա­ցու­ցիչ հան­գա­մանք չէ, և­ որ այս կամ այն ա­ղան­դով հրա­պուր­վե­լը նաև ան­գի­տութ­յան, թու­լութ­յան, չգի­տակ­ցե­լու արդ­յունք է:

Ա­յո, սա­կայն ո՞վ ի­րա­վունք ու­նի դա­տե­լու կամ մե­ղադ­րե­լու ան­հա­տին այս կամ այն շեղ­ման հա­մար (լի­նի դա կրո­նա­կան, թե ասենք՝ սե­ռա­կան). չէ՞ որ խղճի ա­զա­տութ­յան, ընտ­րութ­յան ի­րա­վուն­քի պայ­ման­նե­րում մարդն ինքն է իր ա­նե­լի­քը ո­րո­շում, ինքն է վճռում՝ ո՞ւմ ծա­ռա­յեց­նի իր կար­ծեց­յալ ա­զա­տութ­յու­նը, ո՞ւմ նվիր­վի, ո՞ւմ վա­ճա­ռի խիղ­ճը, ձայ­նը, ի՞նչ կրոն դա­վա­նի...

Եվ քա­նի դեռ որ­ևէ ա­ղան­դին պատ­կա­նելն ու ծա­ռա­յե­լը կե­րակ­րում է մար­դուն, մարդու­ ու­ղեղը, հո­գին և ս­տա­մոք­սը, ա­ղանդ­նե­րը մեզ ու­տելու են:

Ու­րեմն հարկ է, որ Մայր ե­կե­ղե­ցին տի­րա­բար տեր կանգ­նի իր ան­դամ­նե­րին, հայ­րե­նի իշ­խա­նութ­յուն­ներն էլ պայ­ման­ներ ապահովեն ...

­Հան­գուց­յալ վար­չա­պետ Անդ­րա­նիկ Մար­գար­յանն ասում էր, թե մեր ե­կե­ղե­ցին պետք է կա­րո­ղա­նա իր քա­րոզ­չութ­յու­նը ժողովրդի մեջ այն­պես տա­նել, որ ա­ղանդ­նե­րը տեղ չու­նե­նան: Իսկ մինչ Եվրախորխրդի պահանջով և հենց իր ներկայացմամբ Եհովայի վկաների գործունեությունը Հայաստանում ԱԺ-ը կօրինականացներ, վարչապետը  հորդորում էր՝ եկեք գրանցենք, հետո կպայքարենք նրանց դեմ: Պայքարի արդյունքն ավելի քան տեսանելի է:

Սուրբ գիր­քը հա­վաս­տում է, թե հո­տին (ժո­ղովր­դին) հո­վիվ (ա­ռաջ­նորդ) է պետք: Հոգ­ևոր հո­վիվ-հով­վա­պե­տե­րից բացի աշխարհիկ հո­վիվ-հով­վա­պե­տեր էլ են հար­կա­վոր, որ­պես­զի կար­գա­վո­րեն աշ­խար­հիկ կյանքն էլ: Եր­կուս­տեք ժո­ղովր­դին այն­պես ա­ռաջ­նոր­դեն ու կա­ռա­վա­րեն, որ մենք՝ հա­սա­րակ մահ­կա­նա­ցու­ներս, չկար­ծենք, թե հով­վի հա­մար հո­տը մա­տա­ղա­ցու է:

Կրկ­նենք պատ­մա­կան ճշմար­տութ­յու­նը, թե պե­տա­կա­նութ­յուն չու­նե­ցող հայ ժո­ղովր­դին Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցին է հայ պահել և պարզ մի հե­տևութ­յուն ա­նենք. հայ ե­կե­ղե­ցուն դա­վե­լը նման է ազ­գա­դա­վութ­յան:

Եվ ու­րեմն կամ ու­րա­նանք այս մեկն էլ ու շա­րու­նա­կենք հա­մաշ­խար­հա­յին քա­ղա­քա­ցի դառ­նա­լու գոր­ծըն­թա­ցը, կամ տեր կանգնենք մեր քրիս­տոն­յա մշա­կույ­թին, մտա­ծո­ղութ­յանն ու բա­րո­յա­կա­նութ­յա­նը, մաք­րա­հո­գի ապ­րենք՝ որ­պես Հայ Առաքելական Ե­կե­ղե­ցու հա­վա­տա­վոր ու պա­հա­պան:

Որ­պես կա­նոն, մեր ժո­ղո­վուր­դը օր­հա­սա­կան պա­հե­րին է ե­կե­ղե­ցու շուրջ միա­վոր­վել, օր­հա­սա­կան պա­հե­րին են իշխանավորները դի­մել ե­կե­ղե­ցու օգ­նութ­յա­նը:

Փառք Աստ­ծո, պա­հը օր­հա­սա­կան չէ, և­ օր­հա­սա­կան պա­հից Աստ­ված հե­ռու պա­հի, բայց մեր հա­վատն ու հա­վա­տամքն են օրհասի մեջ:

Հա՛յր մեր, որ յ­'եր­կինս ես, փրկեա զմեզ ի չա­րէ...