ԱՐԺԵՀԱՄԱԿԱՐԳ

««ԿՈՒՏԱԿԱՅԻՆ ԱՄՊԵՐ»-ի կուտակումները». ԱՐԱՅԻԿ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

Անորոշ մեր ժամանակի մեջ, անորոշ մեր աշխարհում, երբ պատերազմներն ամեն օր հրապարակ են նետում ոչ միայն նորանոր զոհեր, ոչ միայն նորանոր մարդկային խեղված ճակատագրեր, ոչ միայն կյանքեր, որոնք այլևս խաթարված են մեկընդմիշտ, այլև մեղքի ու մեղավորության նոր չափաբաժիններ, երկրային ու երկնային տիրույթներում պատասխան տալու հրամայականներ, քաղաքացիական դիրքորոշմամբ արվեստագետի արվեստային արձագանքը կարող է երևույթների մասին խոսել ի լուր աշխարհի և խոսել արվեստի լեզվով:

«Նամակներ ՀՐԱՉՕ-ին...». ՀԱՍՄԻԿ ՊԱՊՅԱՆ, ԴԱՎԻԹ, ՀԱՄՈ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆՆԵՐ

Մի քանի տարի առաջ էր, երբ լույս տեսավ «Մեր Հրաչօն. Հրաչյա Մաթևոսյան» գիրքը, որ ծնվել էր Մաթևոսյան ընտանիքի ու Հրաչօյի մտերիմների, ընկերների շնորհիվ ու ծնվել էր որպես հարգանքի, խոնարհումի, նվիրումի խոսք: Գրքում ոչ միայն Հրաչօյի գիրն էր՝ մաքուր, արմատներով, այլև մարդկանց գիր էր, որոնք ճանաչում էին Հրաչօյին ի սկզբանե, ու անկեղծ էին՝ մանկան պես անկեղծ ու մանկան սիրո ազնվությամբ:

«Կատարում եմ Օհան Դուրյանի ցանկությունը...». ԱԼԻՍ ԴՈՒՐՅԱՆ

«Կատարում եմ Օհան Դուրյանի ցանկությունը. ուզում եմ պատմել Վահանի մասին...»

«Եթե ուժեղ ես, քեզ չեն կարող կոտրել…». ՌՈԲԵՐՏ ԷԼԻԲԵԿՅԱՆ

Նա 60-ականների Երևանի այն տղաներից էր, այն սերնդից, որն ըմբոստացավ արվեստը կաղապարող գաղափարախոսական կապանքների դեմ։ Նրանք մերժեցին ժամանակի թելադրանքները, արվեստային պարտադրանքները, կոտրեցին մոտեցումներ, պատկերացումներ, ընդունված ձևեր ու կերպեր, ու ստեղծեցին իրենցը՝ բազում շերտերի համադրությամբ, ձևի, պատկերի, գծի ազատությամբ, ազատության շունչը վրձնելով գույների կռվի մեջ։ Նրանք ժամանակի նոն-կոմֆորմիստներն էին՝ ժամանակի ճոճքի հետ անհաշտ, նորը ստեղծելու մեջ նախանձախնդիր, տաղանդով, ժառանգությունն իրենց մեջ կրող, համաշխարհային ընթացքներին ու շարժերին տեղյակ։

«Բարի՛ եկաք… Փրկեալ Ձեռագործք Հայոց». ՆԱՐԵԿ ՎԱՆ ԱՇՈՒՂԱԹՈՅԱՆ

Պետք է պատկերացնել, թե ի՜նչ բերկրանք կարող է ապրել արժեհամակարգային որոշակի միջավայրում մեծացած երիտասարդ մարդը, երբ տանը հայտնաբերում է հինավուրց հայկական ձեռագործի մի քանի պատառիկ, որոնք պապից մնացած անփոխարինելի մասունքներ են: Դա պապի և թոռան երկխոսության բերկրանքն է՝ երկխոսություն նախնիների լեզվով, նախնիների իմացական շերտերում, նախնիների հոգևոր կապով:

«…Երբ Հառիճավանքում ՀԱՍՄԻԿ ՊԱՊՅԱՆՆ Է…»

Հիմա, երբ Հառիճավանքից լսվում է կոմիտասյան «Ծիրանի ծառ»-ը, «Գարուն ա, ձուն ա արել»-ը, «Խնկի ծառ»-ը, «Կանչե, կռունկ»-ը, «Էրվում եմ, էրվում եմ»-ը, «Կաքավիկ»-ը, «Քելե, քելե»-ն, «Հայաստան, երկիր դրախտավայր»-ը, ու Հասմիկ Պապյանի անշփոթելի ձայնն արձագանքում է շրջակա ձորերում՝ բախվելով Հառիճը եզրող հպարտ լեռներին, իսկ Հառիճավանքի բակում, աշնան արևից ջերմող հսկա սալաքարերին ուխտավորի նման նստած են պարզ ու շիտակ մարդիկ՝ ունկնդրելու համար սիրելի երգչուհուն, ես փնտրում եմ Սյուզիին ու չեմ գտնում, կամ՝ գուցե չեմ ճանաչում նրան, որովհետև Սյուզին մեծացել է, անշուշտ, բայց Հառիճավանքի բակում այլ փոքրիկ հառիճեցիներ կան՝ նույն արևից ու ցրտից ճաքճքած թուշիկներով, որ Կոմիտաս ունկնդրելով նույն հպարտությամբ են խոսում իրենց Հառիճի մասին:

«Ոչ ոք չգիտի, թե երբ է գալիս ժամանակը, քանզի ժամանակ գոյություն չունի ...». ԱՐԹՈՒՐ ԱՐԻՍՏԱԿԵՍՅԱՆ

Դերասանական ու ռեժիսորական արվեստը հնարավոր չէ բացատրել գիտականորեն։ Դա հրաշք է, մոգություն։ Ինձ միշտ հետաքրքրել է, թե արվեստն ինչպես է ազդում մարդկային կյանքի վրա։ Դու ֆիլմ ես նկարահանում, և այն իր հետքը թողնում է քո մեջ։ Կարող եմ վերցնել, օրինակի համար՝ մի հին լուսանկար։ Դրա հեղինակը ես չեմ, բայց երբ դիտում եմ այն, տվյալ պահին ես ֆիլմ եմ ստեղծում, ես նայում եմ լուսանկարի մեջ եղած մարդուն, իսկ նա՝ ինձ, ու նա այդ պահին ողջ է։ Այ դա է հրաշագործությունը։

«Արեւելք եւ Արեւմուտք...». ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐԵԱՆ

Արդ, հարց է ծագում, մենք, հայերս, կանգնած երկու այս հսկայ աշխարհների՝ մշակոյթային Արեւելքի եւ քաղաքակրթական Արեւմուտքի միջեւ, ի՞նչ կերպով պիտի կարողանանք իրագործել մեր պատմական ճակատագիրը:

«Կա՛ց, ես դեռ չեմ հասկացել…Ես դեռ կհասկանամ, այ, կտեսնես…». ԱՆԴՐԵՅ ԲԻՏՈՎ

Տասնհինգ տարի առաջ, բռնցքամարտիկի պատասխան հարձակում կատարելով, նա ինձ ասում էր․ «Լսիր, դու դա ինչպե՞ս հասկացար»։ Նա նկատի ուներ իր մասին իմ հոդվածը։ «Չէ՞ որ դու չպետք է հասկանայիր դա։ Դու, ախր, չգիտես ձին ինչ է՝ ո՞նց հասկացար՝ ով է Ալխոն»։ Եվ այժմ գովեստից նեղանալու իմ հերթն էր։ Ես կարող էի նրա հպարտությունը նույնքան նվաստացնելով հայտարարել․ «Կա՛ց, ես դեռ չեմ հասկացել… Ես դեռ կհասկանամ, այ կտեսնես… »:

«Արդարություն. հավերժական զառանցանք». ԶՈՐԱՅՐ ԽԱԼԱՓՅԱՆ

Եթե արդարությունը քաղաքականության նպատակն է, ապա ի՞նչ կա այդ նպատակից անդին, չէ՞ որ չկա որևէ ոճիր, չարագործություն, հատկապես զանգվածային բնույթի, որ արարված չլինի արդարության վսեմ նպատակներով։ Արդարությունը լայն հասկացություն է, միաժամանակ` նեղ անձնական։ Արդարությունից, ինչպես ծառից, ճյուղավորվում են էթիկայի մյուս հասկացությունները, և ինչպես տարածություն, ժամանակ, զանգված, շարժում և այլ տիեզերական հասկացություններից յուրաքանչյուրը չկա և գոյություն չունի առանց մյուսների, ճիշտ այդպես արդարություն, ազատություն, հավասարություն, ճշմարտություն և այլ էթիկական հասկացություններից ամեն մեկը չկա առանց մյուսների, և, ուրեմն, կարելի է ասել, թե այդ հասկացություններն էլ մեր ներքին տիեզերքի անբաժանելի հատկանիշներն են։

գործընկերներ

webtv.am

ՄԻՇՏ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՀԵՏ

zham.ru

ЖАМ-ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ

http://www.greentravel.am/en

ՃԱՆԱՉԻՐ ԿԱՆԱՉ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ, ԱՊՐԻՐ ԵՐԿԱՐ

mmlegal.am

ՄԵՆՔ ԳԻՏԵՆՔ ՁԵՐ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ