Նախորդ շաբաթ «ՀԱՅԵՐ» մեդիահարթակը հրապարակեց Հայկ Սայադյանի ««Սերբիա…». (Պարալլելոն)…» պատմվածքի առաջին մասը, որը տաղանդաշատ արվեստագետ Հայկ Սայադյանը գրել էր 19 տարեկանում: Ինչպես մեկնաբանել էր Հայկը.

««Սերբիա» պատմվածքը գրեցի, երբ սովորում էի Գեղարվեստի Ակադեմիայի գրքի իլյուստրացիայի բաժնում: Որոշեցի ինքս էլ ձևավորել, ապա որոշ պատմվածքներ ավելացնելով՝ գիրք տպագրել։ Հանգամանքների բերումով պատմվածքի ձեռագիրը կորցրեցի։ Տարիներ շարունակ պատմվածքը կրկին գրելու ցանկությունն ինձ հանգիստ չէր տալիս, բայց հնարավոր չէր հիշելով կրկին գրել այն և գոնե կիսով չափ նմանեցնել բնօրինակին։ Պատմվածքը գրելուց ու կորցնելուց տասնինը տարի անց համացանցի շնորհիվ ինձ գտնելով վերադարձրին պատմվածքի ձեռագիրը, որն իր հին ու նոր տերերի հետ աշխարհ էր ման եկել՝ Հունաստան, Բելգիա, Անգլիա, ապա Իսպանիայից օվկիանոսն այն կողմ՝ Ֆլորիդա, և կրկին դեպի Հունաստան ու Հայաստան։ Այս պահին գրում եմ երկրորդ «Սերբիա» պատմվածքը և զուգահեռ աշխատում այս ամենի անիմացիոն իլյուստրացիայի վրա»։

Այսօր հրապարակում ենք պատմության 2-րդ մասը, որը  վերնագրել ենք՝ «Հույս ունեմ առավոտյան ինչ-որ բան կփոխվի...», և որը Հայկը կրկին սիրով ու բացառիկ իրավունքով տրամադրել է «ՀԱՅԵՐ» մեդիահարթակին:

Ներկայացնում ենք նաև իլյուստրացիոն աշխատանքից նոր հատված... 

 

ՄԱՍ 2

Հիշեցի իմ ուսանողական տարիների ընկերուհիներից մեկին, որը հաճախում էր արվեստի պատմության դասաժամերին՝ հատուկ իմ կողքին նստելու համար... հիշեցի՜, գրողը տանի, չէ՞ որ սա Բենի կինն է, արվեստի պատմության դասախոս Բենիամին Միլլերի կինը, որի հետ այս առավոտ ծանոթացա: Զայրացա հիշողությանս վրա և մի մեծ գավաթ գինի ճամփեցի ստամոքսս. երբ գինին տեղ հասավ, նկատեցի, որ այդ կինը նստած է ուրիշ տղամարդկանց հետ... Իսկ ու՞ր է Բենը՝ նրա փոքրիկ, սուտասան ամուսնյակը... զարմանալի է...

Հարբած ականջներս թեթև մի ձայն որսացին՝ երիտասարդի հարսնացուի թաշկինակը ցած ընկավ. երիտասարդը ոչինչ չնկատեց, զի զրուցում էր մի գեներալի հետ:

- ... Ես ինքս ... – մի կերպ արտաբերեցի ես ու սուզվեցի թաշկինակի հետևից. ... օ՜, որքա՜ն դժվարին էր այդ ճանապարհը՝ սեղանի մակերևույթից մինչև փայլեցրած հատակը: Ինձ թվաց՝ եթե հաջողվի անգամ գտնել թաշկինակը, այնուամենայնիվ չեմ կարող վեր բարձրանալ և ամբողջ ճաշկերույթի ընթացքում կմնամ այդտեղ... հրաշալի բան է այդ գինին. երբ մի քանի գավաթ խմում ես, զգում ես՝ ինչքա՜ն հաստատուն ես կանգնած մայր հողի վրա... շուրջդ ամեն ինչ օրորվում է, վեր է խոյանում, կտրվում է գետնից ու հօդս ցնդում, իսկ դու չորս ոտքով ամուր կառչել ես հողին, և ոչ-մի փոթորիկ քեզ չի կարող քշել այս աշխարհից:

Հատակին նշմարեցի թաշկինակը. որքա՜ն հեռու էր այն... մե՞կն էր, թե՞ երկուսը, երե՞քը, մի՞թե բոլորը պետք է վեր բարձրացնեի, մի՞թե բոլորն էլ այս հարսնացուի թաշկինակներն են, եթե ոչ՝ թող ուրիշը բարձրացնի մնացածը, նա, ում ոտքերի արանքում էլ մի ուրիշ հարսնացուի ազդր է ապրում:

Վերջապե՜ս, մեծ ջանքերի գնով հասա թաշկինակին. նրա անշարժ ազդրն ավելի էր խանգարում, քան գինին, որ քիչ էր մնում՝ դատարկվեր գլխիվայր ընկած ստամոքսիցս...

Սիրտս խառնեց, և որոշեցի մի քիչ հանգստանալ այնտեղ՝ սեղանի տակ: Միայն նոր հասկացա, թե ինքա՜ն բան եմ կորցրել այդ երեկո. չէ՞ որ կարելի էր ճաշկերույթի հենց սկզբից մտնել սեղանի տակ և ընդլայնել սեփական աշխարհայացքս:

Այստեղ ամեն ինչ այլ էր՝ թե լույսերը, թե՛ գույները, թե՛ ձայները, որոնք այնպես խորհրդավոր էին հնչում, ասես՝ ես դժոխքում էի ու վերևում լսում էի ճակատագիրս քննարկող աստվածների ձայները ... իսկ արձագանքները. այդպիսիք ես լսել էի կաթի ցիստեռնների մեջ միայն...

- ... Մի՞թե այս սոնետը Ձեզ ոչինչ չի հիշեցնում,- լսում էի ինչ-որ մի հաստամարմին կնոջ ճղճղան ձայնը... – չէ՞ որ այս գեղեցիկ հնչյունների ներքո մենք մի օր պաղպաղակ կերանք...

... Խե՜ղճ Սկարլատտի... պաղպաղա՜կ...

- ... Լսե՞լ եք, ասում են մարդիկ ապստամբություն են բարձրացրել մեր դեմ,- լսեցի ծերուկ գեներալի ձայնը,- ասում են, թե բոլորը հավասար են, և աստվածներ չպետք է գոյություն ունենան...

- ... հա՜, հա՜,- հնչեց յոթանասունվեցամյա Ֆրաու Լիզայի երիտասարդ ծիծաղը,- իսկ մեր ժամանակ ասում էինք, որ բոլորը հավասար են, հասարակ մարդիկ չպետք է գոյություն ունենան, որովհետև բոլորն աստվածներ են...

- ... իսկ ու՞ր է պարոն բանաստեղծը,- ինչ-որ մեկի հարբած ձայնը ինձ էր փնտրում:

- ... երևի արտաքնոց է գնացել ...

- ... հա՜, հա՜, հա՜...

- ... հի՜, հի՜, հի՜...

- ... մի՞թե չէր կարող տեղում միզել...

- Դե՜ դա նրան ներելի է, չէ՞ որ նա մի քիչ հնաոճ է,- բոլորին հանգստացնում էր երիտասարդը, որի հարսնացուի թաշկինակի որոնումներն ինձ այս ափը գցեցին, երբ ես տասնինը տարեկան էի:

Տեղում միզելն ավելի քաղաքակիրթ ձև է, քան սեղանը լքելն ու արտաքնոց գնալը... ուրեմն՝ կարելի էր թեթևանալ... բայց՝ ես տեղում չէի, ես սեղանի տակ էի... ստիպված էի համբերել, մինչև նորից տեղում կհայտնվեի... իսկ վերևում աստվածները շարունակում էին զրուցել, խմել, քրքջալ, բանաստեղծ փնտրել և տեղում միզել.

- ... Ճիշտն ասած՝ ես չէի կարծում, որ Ձեր ամուսինն այդքան համեղ կլիներ. սա երևի բացառություն է, քանի որ ես ընդհանրապես մսակեր չեմ...

- Հի՜, հի՜... իսկ ես կարծում էի՝ նա դառն է,- լսեցի Բեն Միլլերի կնոջ մետաղաձայն ծիծաղը և, չգիտես ինչու՞, հիշեցի նրա ցուցամատի մտերմիկ հարվածը քթին...

Մտքերս միանգամից հօդս ցնդեցին, զի իմ վաղեմի անցյալից սուրացող մի ուրվական նորից այցելեց ինձ՝ հասմիկների թույլ բույրը:

Այս անգամ ամեն ինչ պարզ էր՝ ինչպես մարտյան օրը. բույրը գալիս էր բոլորովին մոտիկից, գուցե՝ հարսնացուի ազդրերի՞ց, համենայն դեպս ոչ կրծքից, զի կուրծքն այնտեղ՝ վերևում էր՝ աստվածների երկրում, սեղանի վրա, գուցե՝ ափսեի մեջ:

Նորից այն գիշերվա պահերն այցելեցին ինձ. հիշեցի բրոնզագույն քրմուհուն՝ հասմիկաբույր մաշկով, և աղոտ մտաբերեցի, որ ինչ-որ մեկը խանգարում է մեզ՝ ինձ և ինձ առևանգողին... կատաղեցի, դանակ փնտրեցի, ուզեցի սպանել այդ ինչ-որ մեկին, որը գուցե այնտեղ է, վերևում՝ աստվածների երկրում, գուցե սեղանին՝ ափսեի մեջ...

Դանակն էի փնտրում դողդոջուն մատներով, երբ թաշկինակն աչքովս ընկավ. հիշեցի թաշկինակի տիրոջը՝ հարսնացուին, որն այն բոլորի մեջ միակն էր, որ ինձ էր սպասում... մյուսների համար ես արտաքնոց էի գնացել:

Նա միակն է, որ սպասում է ինձ այնտեղ, վերևում՝ աստվածների երկրում, գուցե սեղանին՝ ափսեի մեջ... և հետո՝ նրա ազդրերը բուրում են այնպես, ինչպես բրոնզագույն քրմուհուս կուրծքը, նրանք երկուսն էլ սպասում են ինձ:

Ժամանակն էր՝ վեր բարձրանալ, համբարձվել դեպի աշխարհն աստվածների, դեպի սեղանը, դեպի ափսեներն ու գինու գավաթները...

Վերցրեցի թաշկինակը և ճանապարհ ընկա. վերելքն ավելի դժվար էր, քան թվում էր... կառչել էի նրա ճերմակաթույր ազդրերից և լսում էի նրա հոգոցներն ու տնքոցները այնտեղ, վերևում...

Վերելքի ճանապարհին շատ բաներ տեսա, որից գինովցած ուղեղս անգամ սարսռեց. տեսա բոլոր սեղանակիցների նախկին ոտքերը, որ այժմ կճղակներ էին... գնում էի վերև՝ աստվածների մոտ՝ գիտենալով, որ նրանք կճղակավոր են... օ՜, գինի՜, որքա՜ն ճշմարիտ խաբկանքներ ես մատուցում հոգնած աչքերիս, որքա՜ն անկեղծ ես դու:

Ահա և հասա վերև ու թաշկինակը նետեցի հարսնացուի ափսեի մեջ: Նրա հայտնած շնորհակալությանն ալարեցի պատասխանել, գլուխս առա ձեռքերիս մեջ և հենվեցի սեղանին:

Թվում էր՝ մի ամբողջ հավերժություն է անցել այն պահից, երբ ես սուզվեցի ստորին աշխարհը. բանից պարզվեց՝ այնտեղ՝ վերևում, ոչինչ չի փոխվել, ամեն ինչ նույնն է, նույն ժպիտներն ու սիգարները, նույն գինին և նույն Բեն Միլլերի կինը, որ սրբում էր յուղոտ շուրթերը:

Այստեղ՝ վերևում, աստվածները բոլորովին էլ այնպիսին չէին, ինչպիսին ներքևից էին երևում. այստեղ ամեն ինչ պարզ է, այստեղ բոլորն անկեղծ են, բոլորը մերկ են...

Գուցե ինձ թվա՞ց, թե բոլորը մերկ են, բայց գինին ինձ երբեք չի խաբել, ես տեսնում էի նրանց մերկությունը... ահա Ֆրաու Լիզան՝ յոթանասունվեցամյա այդ արիստոկրատուհին. ու՞ր են նրա հագուստները, ինչու՞ է թռվռում ծեր գեներալի գրկում... որովհետև նրանք աստվածներ են, նրանք անկեղծ են, անում են այն, ինչ ուզում են:

Ահա Բենի կինը՝ կատարելապես մերկ, միզում է տեղում՝ ինչպես քաղաքակիրթ վարվելաձևն է պահանջում. նույնիսկ Ռեմբրանդտը չէր կարող պատկերել ազդրերի այդպիսի բացվածք, ինչպիսին այդ կնոջն է...

... Գայլահաչ. երկու անգամ... սուր և ականջ ծակող, ճիշտ այնպիսին, ինչպիսին լսեցի առաջին գիշերը, միջանցքի վերջնամասի սենյակներից մեկում... նայեցի ոռնոցի կողմը. սեղանի ձախ անկյունում նստած էր ծանր ծնոտներով, շիկահեր ծառայողը, որն ինձ արգելում էր զբոսնել միջանցքում: Այդ տխմարին էլ էին հրավիրել. երբ զգաց իր երեսին կենտրոնացած հայացքս, ժպտաց, և ես տեսա նրա սպիտակ ատամնաշարը, որ բամբակենու արտի էր նման: Նա ժպտաց և նորից հաչեց գայլի պես, հետո ծիծաղեց. կատակը ուղիղ նպատակին էր խփել՝ ես սկզբից ևեթ հավատացել էի նրա գայլահաչերին...

Փախի՛ր, բանաստե՛ղծ... փախի՛ր աստվածների այս վագոնից, քանի դեռ դու էլ չես անկեղծացել նրանց նման. սատանան գիտի՝ գուցե սկսես ավանակի նման բառաչե՞լ... Փախի՛ր, քանի դեռ դու էլ չես աստվածացել...

Բայց ոտքերս թմրել էին, և անկարող էի, նույնիսկ, դոփել տեղում...

Երիտասարդը՝ գլխավոր աստվածը, որի հարսնացուի թաշկինակը բարձրացրի ստորին աշխարհից, ննջում էր՝ հաստափոր մի պարոնի մեջքին թիկնած... բոլորն էին ննջում, անգամ՝ առաստաղին կառչած ճանճերը:

Չեմ հիշում, գուցե ես է՞լ ննջեցի աստվածների մեջ...

... Իսկ գնացքը շարունակում էր սուլել լեռների ու եղևնիների մեջ... Բե՛ն Միլլեր, որտե՞ղ է հաջորդ կայարանը:

* * *

- Այս ե՞րբ հասցրեցիր,- մրթմրթացի ես՝ տեսնելով բրոնզագույն անծանոթուհուն իմ մահճակալի մոտ: Զգացի գինու և սիգարի տհաճ համը՝ դուրս եկող ստամոքսիցս, և զզվանքով փակեցի բերանս:

Ես նորից նրա սենյակում էի, նրա մահճակալին. բրոնզագույն քրմուհին կրկին առևանգել էր ինձ, և հասմիկների բույրը նորից ինձ այնքա՜ն մոտ էր սավառնում:

Մի կերպ բարձրացրի գլուխս և նայեցի պատուհանի կողմը. դրսում մթնշաղային ինչ-որ կապույտ մելամաղձություն էր տիրում... Առավո՞տ էր, թե՞ երեկո, իսկ եղևնիները՝ նրանք արդեն իմ առօրյայի անբաժան մասնիկն էին դարձել. թվում էր՝ ամբողջ մոլորակն էր պատված այդ բարձրահասակ եղևնիներով, և կյանքն ընթանում է այս տաղտուկ երկաթգծով:

Այս ուղևորության ընթացքում ես վարժվեցի նրանց՝ եղևնիներին, գնացքի սուլոցներին, Ֆրաու Լիզայի փոքրիկ ռադիոընդունիչին և ծանր ծնոտներով ծառայողի խելագար գայլահաչերին. վարժվեցի ավելի շատ, քան ցմահ բանտարկության դատապարտված հանցագործը կվարժվեր չորս պատերին, վանդակաճաղերին, բարձրաճաշակ ու խորիմաստ հայհոյանքներին, հեղինակություն վայելողի քիչ թե շատ բարվոք բանտախցին կամ, պարզապես, հասարակ մի ցախավելին:

Նստել էի անկողնում և տրորում էի աչքերս. բազում անգամներ որոշել էի վերջ տալ խմիչքին՝ միայն այն պատճառով, որ նրան հաջորդում էր խումհարի այս անտանելի վիճակը, երբ չես կարողանում հիշել, թե որտե՞ղ թողեցիր ոսկյա ժամացույցդ, այս ու՞մ թաշկինակն է գրպանումդ, ինչու՞ քո սեփական անկողնում չես, կոշիկնե՞րդ ինչու ես թարս ու շիտակ հագել:

Նա նստել էր պատուհանի մոտ և նայում էր ինձ: Առաջին անգամ բնական, թեև թույլ լույսի մեջ տեսա իմ բրոնզագույն քրմուհուն՝ կապույտ, ջինսե տաբատ, մանուշակագույն, բրդյա վերնաշապիկ, որի վերին կոճակներն արձակած էին, և ես նկատեցի ներքնաշորերի բացակայությունը:

Սաթի պես սև ծամերը, որ մի ժամանակ հանդարտ սահում էին ուսերի վրա, այժմ խնամքով հավաքած էին պարանոցի մոտ:

Փոքրիկ, էտրուսկյան քթին հարմարավետ նստել էր նուրբ, կլոր շրջանակներով, օպտիկական ակնոցը, որն ավելի էր ընդգծում նրա հայացքի վտանգավոր հմայքը:

Չգիտես ինչու՞, ակնոցն ինքնին հուշում էր ինտելեկտի կամ ազնվացեղության նման մի ինչ-որ բանի առկայությունը, և դա ինձ զայրացնում էր:

«Դու էլ երևի երեկվա քաղքենիներից մեկի դուստրն ես,- մտածում էի ես՝ նայելով նրա չներկած շուրթերից դուրս բխող ծխի քուլաներին,- դու էլ, երևի, աստվածուհի ես և արվեստի կամ կյանքի մասին դատելու անսանձ ու անիմաստ կիրք ունես, որն ինձ զզվեցնում է... գրո՜ղը տանի, ի՞նչ գործ ունեմ այստեղ՝ քո սենյակում, քո անկողնում, քո և քեզ նմանների այս խելագար գնացքում: Ե՞րբ եմ ազատվելու այս մղձավանջից... »

- Դու քնել ես ամբողջ օրվա ընթացքում: Շուտով կմթնի. գուցե գնաս քո սենյա՞կ,- ցածր ասաց նա:

- Այդ դեպքում՝ ի՞նչ միտք ուներ ինձ այստեղ բերելը...

- Մի՞թե քեզ ավելի լավ կզգայիր տիկին Միլլերի անկողնում... երկար քաշքշուքից հետո միայն այդ վավաշոտը նահանջեց:

Այդ պահին հիշեցի այդ կնոջ ազդրերի դիվային բացվածքը, երբ կանգնած ճաշկերույթի սեղանին՝ միզում էր գինու դատարկ շշերից մեկի մեջ... մի՞թե այդ անասունը փորձել էր ինձ քարշ տալ իր անկողինը, իսկ նրա ամուսի՞նը, այդ համեստ մանկավարժը...

- Ու՞ր է պարոն Միլլերը, ես ուզում եմ զրուցել նրա հետ,- շտապ հարցրեցի, քանի դեռ մտքերս նորից չէին ցրվել:

- Բե՞նը,- ժպտաց նա,- նա լքեց այս գնացքը: Այս առավոտ նա իջավ երկար սպասված կայարանում...

- Ի՞նչ...,- ակամա գոռացի ես,- այս առավո՞տ, կայարանու՞մ... ինչպե՞ս, իսկ ե՞ս...

- Դու այնքան խորն էիր քնել, որ չուզեցի արթնացնել, և հետո, միևնույն է, սա քո կայարանը չէր:

Գրո՛ղը տանի, այս հիմար սովորությունը հետապնդում է ինձ դեռ մանկուց. միշտ՝ իմ կյանքի ամենաճակատագրական պահերին ես քնած եմ...

- ... իսկ նա իմ մասին ոչինչ չհարցրե՞ց...

- Չգիտեմ,- անտարբեր պատասխանեց նա,- հարցրու նրանց, ովքեր այս առավոտ իրենց ծանրաբեռնված հետույքները դատարկեցին կայարանի զուգարանում:

Տիրեց ծանր լռություն, զի ես ոչինչ չհասկացա նրա վերջին ակնարկներից:

Մթնշաղն արդեն նահանջում էր գիշերվա խավարի առաջ, և գնացքը նորից սուզվեց հանելուկների ու հեքիաթաբույր ստվերների մշուշի մեջ:

Սատանան գիտի՝ որտե՞ղ է հաջորդ կայարանը...

Աստված գիտի՝ նորի՞ց քնած կլինեմ այդ պահին, մինչդեռ իմ նման մեկ ուրիշը ցած կթռչի գնացքից ու կկորչի եղևնիների լաբիրինթոսում, միայն թե՝ գլուխն ազատի այս մղձավանջից:

Նա վառեց ճրագը և, պարուրվելով մեքսիկական մի ծածկոցի մեջ, նորից նստեց պատուհանի մոտ և անորոշ մի հայացք ձգեց ինձ վրա:

Իսկ ես ալարում էի ազատել նրա նեղլիկ անկողինը. ինչու՞ էր ակնոցի տակից առկայծող աչքերը հառել հայացքիս, ի՞նչ էր ուզում... ի՞նչ էր թաքնված բարակ, կլոր ապակիներից անդին՝ սենյակը լքելու հրամա՞ն, թե՞ իր մրսած մարմինն իմ գիրկն առնելու աղերս... չգիտեմ: Ալարում էի մտածել անգամ. տանել չէի կարող, երբ կանայք այդպիսի աչքերով ինձ էին նայում, զզվում էի ինչ-որ բան գուշակելուց: Միևնույն է՝ գուշակածիս լրիվ հակառակն էր դուրս գալիս... սիրում էի, երբ ամեն ինչ ասվում էր ուղղակիորեն, պարզ և առանց ենթատեքստի:

Իսկ նա շարունակում էր զննել ինձ. հասմիկների բույրն ուղղակի հորդում էր բրդյա վերնաշապիկի տակից և գրոհում էր թմրած քթիս վրա:

- Ո՞վ ես դու,- հիշեցի, որ այդ հարցն արդեն երկրորդ անգամ եմ ուղղում նրան:- Ի՞նչ է քո անունը...

- Մի՞թե հետույքս քեզ ավելի հետաքրքիր չէ...

Նրա պատասխանի մեջ մեղմ հնչում էր վաղեմի հարմարվողականության ու վիրավորվածության գորշ մի երանգ:

- Գալիս է մի պահ, երբ հետույքի հետ գործը վերջացնելուց հետո կարիք ես զգում ֆուտբոլի, քաղաքականության կամ երաժշտության մասին զրուցելու...

- Նման դեպքում էլ պարտադիր չէ զրուցակցիդ անունն իմանալ,- շարունակեց նա,- մանավանդ, երբ մի քանի րոպեից էլի կարոտում ես այդ հետույքին և միանգամից մոռանում թե՛ ֆուտբոլը, թե՛ քաղաքականությունը...

- Բայց ես կարող եմ ֆուտբոլից կամ քաղաքականությունից խոսել նույնիսկ այն պահին, երբ զբաղված եմ հետույքի հետ,- անհամեստության փայլով շլացած՝ վրա տվեցի ես:

Նա չուզեց նահանջել.

- Իսկ ես կարող եմ հետույքս աշխատեցնել թե՛ ֆուտբոլ դիտելիս, թե՛ քաղաքականության մեջ:

... Միջանցքից լսվեցին մոտեցող ոտնաձայներ. նրա դեմքն այլայլվեց: Նա շփոթված վեր կացավ աթոռից, դուրս քաշեց ինձ անկողնուց, ստիպեց բարձրանալ և թաքնվել պատին հարմարեցված լայն հարթակի վրա, ուր սովորաբար դրվում էր ուղեբեռը:

- Նա գալիս է այստեղ... թաքնվի՛ր բեռների դարակի խորքում... եթե նա տեսավ մեզ միասին՝ կսպանի ինձ...

- Նորի՞ց նա,- վրդովվեցի ես՝ չնայած հոգու խորքում անորոշության քողով դիմակված «նրա» պատկերը վախեցնում էր ինձ,- հանգստացի՛ր, ես չեմ վախենում նրանից...

- Գուցե նա քեզ ոչինչ չանի, իսկ ինձ հաստատ կսպանի, թաքնվի՛ր, շտապի՛ր:

- Ես թույլ չե՛մ տա, որ նա մազիդ անգամ դիպչի...

- Շտապի՛ր,- դողահար ձայնով կրկնեց նա և հրեց ինձ դեպի առաստաղը:

Ես շվարած բարձրացա և թաքնվեցի նեղ հարթակի ստվերում. նա ծածկոցով ու մի քանի վերարկուով քողարկեց ինձ: Ես տեսադաշտս ազատեցի այդ ամենից և սկսեցի սրտի թրթիռով հետևել ներքևում՝ սենյակում կատարվելիքին:

Նա հարդարեց անկողինը, ձեռքն առավ առաջին պատահած գիրքը և շտապ նստեց աթոռին՝ ճրագի առաջ:

Ես դարանակալ հովազի նման նայում էի ծածկոցի ու վերարկուների փոքրիկ բացվածքից, և հազարավոր ու բազմերանգ մտքեր էին այցելում ինձ. ափսոսեցի, որ ճաշկերույթի սեղանից այնուամենայնիվ դանակ չվերցրի... այժմ, գուցե, հարմար առիթ էր այս հարթակից ցած թռչելու և դանակը «նրա» կոկորդը խրելու... այնժամ բրոնզագույն քրմուհին ու ես մեկընդմիշտ կազատվեինք «նրա»՝ ամենուրեք մեզ հետապնդող ստվերից:

Ակնկալում էի սենյակում տեսնել ճաշկերույթի սեղանակիցներից մեկն ու մեկին. գուցե այն հաստափորի՞ն, որն իմ կենացն էր խմում և ճառում իմ «մոգական գրականության» մասին, գուցե այն ճիվաղ կապրալի՞ն, որն ամբողջ երեկոյի ընթացքում սիրահետում էր Բեն Միլլերի կնոջը...

Դռան կողպեքը ցածր չխկաց, և ներս մտավ մի սև կերպարանք: Սև թիկնոցը սահում էր հատակի վրայով, գլխին սև, ռետինե գլխարկ էր. այդ գլխարկներից օգտագործում էին լողորդները:

Թե՛ գլուխը պիրկ գրկող գլխարկը, թե թիկնոցը նրան պարուրել էին Մեֆիստոֆելի սարսափելի քողով. ես նույնիսկ մտածեցի, թե ուր-որ է` թիկնոցի տակից կտեսնեմ ավանակի պոչն ու կճղակները:

Հիշեցի բոլոր ժամանակների դոմինիկանեսներին, որ ապարդյուն պայքարում էին նրա դեմ, և մի պահ սառը քրտինքը պատեց մարմինս. փոշմանեցի, որ ընդհանրապես ճանաչել եմ բրոնզագույն քրմուհուս:

Սև կերպարանքը ներսից կողպեց դուռը, մոտեցավ իմ քրմուհուն և համբուրեց նրա քրտնած ճակատը:

- Տղամարդու հոտ եմ առնում՝ ալկոհոլի և քրտնած տղամարդու զզվելի հոտ,- ասաց սև կերպարանքը՝ քաղցած շան նման օդը հոտոտելով...

- Այս... այստեղ, ը՜, այստեղ այն շիկահեր ուղեկցորդն էր, այն շիկահերը, որ ոռնում է գայլի նման... – մի կերպ ստեց քրմուհին:

- Նա սրճում էր ինձ հետ, պ-պ-պարզապես սրճում...

- Մի՞թե ես նրան վճարում եմ քեզ հետ սրճելու համար,- զարմացավ սև կերպարանքը:

Նրա ձայնի մեջ ես արտասովոր, ոչ տղամարդկային ելևէջներ էի զգում. դա նման էր դեռահաս պատանու ժանգոտ ձայնի, և այդ հանգամանքը քիչ թե շատ մեղմեց մարմինս ճնշող դողը:

Բացառված չէր, որ այդ սև պատյանի տակ թաքնված էր պարզապես սիրահարված ու ինքնահավան մի պատանի. չէ՞ որ իմ քրմուհին էլ բավականին երիտասարդ էր...

- Ի՞նչ ես ընթերցում,- հարցրեց սև կերպարանքը՝ տեսնելով ճրագի առաջ դրած գիրքը:

- Մարտին վան Օրգել՝ «Սերբիա», սա գրողի վերջին գիրքն է...

«Մարտին վան Օրգել,- կրկնեցի ես ցածրաձայն,- ինչու՞ է այս անունն այդքան ծանոթ ինձ, որտե՞ղ եմ լսել այն... ինձ թվում է՝ բոլորովին վերջերս եմ լսել այս անունը... »

Զուր ջանացի հիշել որևէ բան, շարունակեցի իմ տաքստոցից հետևել նրանց:

- Ի՞նչ է պատմում,- կարճ հարցրեց նա:

- Ո՞վ, վան Օ՞րգելը: Նա չի հասցնում մինչև վերջ պատմել. այս գիրքն անավարտ է մնում, զի գրողը սպանվում է... սպանվում է հենց այն աղջկա ձեռքով, ում մասին գրում է այս գրքում... խոսքը ռմբակոծությունների ժամանակ որբացած մի տասնհինգամյա սերբուհու մասին է: Որբուկին որդեգրում է ինքը՝ գրողը, և վերանվանում Սերբիա՝ գոսպոջիցա Սերբիա: Նա պատմում է, թե ինչպիսի սարսափ էր ապրում, երբ երիտասարդ Սերբիայի աչքերում նկատում էր ծայրաստիճան ատելություն՝ հանդեպ իր վարած բարեկեցիկ կյանքը: Նա ասում է, որ կանխազգում է աղջկա մեջ եռացող վրեժը, վրեժը իր ծնողների և իր ապրած կյանքի համար: Նա կանխագուշակում է, որ վրիժառության առարկան ինքն է՝ բարեկեցիկ աշխարհի քաղաքացին, նա, որի համար առանձնապես բարդություն չէ որդեգրել նույնիսկ մեկ տասնյակ որբերի:

Գրքի վերջում նա նկարագրում է իր ապրած անքուն գիշերները, երբ չէր համարձակվում աչքերը փակել. ասում է, որ շատ անգամ, նույնիսկ, Սերբիայի ննջասենյակի դուռն էր դրսից կողպում, որ հանգիստ կարողանա քնել: Հետո ոչինչ չկա. նա սպանվում է, և գիրքն անավարտ է մնում...

- Երևի այդ գիշեր նա մոռացել էր կողպել աղջկա ննջասենյակի դուռը,- քմծիծաղ տվեց սև կերպարանքը,- գիտե՞ս, ինձ թվում է՝ Սերբիայի նմանների դուռը միշտ պետք է դրսից կողպած պահել, որպեսզի մի գիշեր չմտնեն քո անկողինն ու չսպանեն քեզ:

- Վե՛րջ տուր, Պերսիֆա՛նիա, դու ոչինչ չհասկացար,- նեղացկոտ կատվի նման հոնքերը կիտեց քրմուհիս և զայրացած ծածկեց գիրքը:

Սև կերպարանքն, ասես, զգաց, որ վիրավորեց նրան, մի պահ անշարժ կանգնեց տեղում, ապա մոտեցավ, գրկեց նրա մեջքն ու համբուրեց պարանոցը:

Օրիորդը սկզբում դիմադրեց, թեթև հետ հրեց սև կերպարանքին, սակայն, վերջինս ամուր էր գրկել նրա պարանոցը:

Այդ պահին որոշեցի ցած թռչել հարթակից ու հարձակվել այդ Մեֆիստոյի վրա, սակայն... սակայն օրիորդը՝ իմ քրմուհին, նահանջեց, ձեռքերի մեջ առավ նրա սև գլուխն ու համբույրներով օծեց նրա դեմքը:

Ես էլ ավելի կատաղեցի, սակայն, քրմուհիս մատների թեթև, ճարպիկ շարժումով ազատեց նրան սև, ռետինե գլխարկից ու սև թիկնոցից և... խավար էր, և եղավ լույս:

Տեսա սևից ազատվող ճերմակ մաշկը, հասուն կուրծքն ու շեկ, ուղիղ սանրված մազերը... «հարսնացուն»' էր, որի թաշկինակի որոնումներն ինձ տարան ստորին աշխարհը՝ ճաշկերույթի սեղանի տակ:

Հարսնացուն ևս ազատեց քրմուհուս բրդյա վերնաշապիկից ու ջինսե տաբատից, և ճերմակն ու բրոնզագույնը ձուլվեցին իրար:

Երկարատև ու ջրալի համբույրից հետո ճերմակ հարսնացուն հանգցրեց ճրագը, և ես լսեցի անկողնու ջղաձիգ տնքոցը:

Սենյակը կորավ լիակատար խավարի մեջ. այդ գիշեր նույնիսկ լուսնյակը չհամարձակվեց նայել գնացքի պատուհաններից ներս:

Իսկ գնացքը շարունակում էր սուլել ու մետաղաձայն աղմկել:

Խորը գիշեր էր, իսկ ես քնելու մտադրություն ու ցանկություն բոլորովին չունեի, զի քնել էի ամբողջ օրվա ընթացքում:

Պառկած էի ուղեբեռի դարակին, և իմ ներքևում տարփալից ճռճռում էր անկողինը:

Մի կերպ զսպում էի ներքև իջնելու և նրանց միանալու անսանձ ցանկությունս:

* * *

Չգիտեմ՝ որքա՞ն ժամանակ անցավ, գուցե քնե՞լ էի, գուցե ո՞չ... համենայնդեպս՝ արթնացա: Արթնացա վառվող ճրագի լույսից և ռադիոընդունիչի աղմուկից... ձայնասփյուռից անտանելի խշշոց էր լսվում, որի մեջ իրար էին խառնվել անընդհատ կրկնվող, ծածկագիր բառեր և մի մոլայի աղեկտուր ճիչ:

Գլուխս հանեցի ծածկոցի և վերարկուների խառնաշփոթի միջից և զգույշ ներքև նայեցի:

- Միգուցե ֆուտբոլից կամ քաղաքականությունի՞ց զրուցենք,- լսեցի քրմուհուս ձայնը:

Նրանք պառկած էին նեղլիկ, քրտնած անկողնում. բրոնզագույն քրմուհին շրջվել էր դեմքով դեպի պատը, ճերմակամաշկ հարսնացուն շոյում էր նրա թաց մազերն ու լիզում քրտնած մեջքը՝ ինչպես գոմեշն է լիզում իր նորածին ձագի արյունոտ մարմինը:

«Մի՞թե կա ավելի գեղեցիկ տեսարան, քան այս մեկն է,- մտածում էի ես,- երանի սրանց, զի գիտեն՝ ինչ է իրենց ուզածը, և առանց դժվարության ստանում են այն.... տղամարդն այստեղ ավելորդ է»:

- Դու ինձ սիրու՞մ ես, Պերսիֆանիա,- շրջվելով դեպի ճերմակամաշկը՝ հարցրեց քրմուհիս...

- Վե՛րջ տուր, Լյուսի՛,- Պերսիֆանիան ծամածռեց դեմքը,- ես արդեն հոգնել եմ այդ հարցից: Լուկասն էլ անընդհատ այս նույն հարցն է տալիս...

- Իսկ եղբորս... սիրու՞մ ես:

- Դուք ի՞նչ է՝ պայմանավորվե՞լ եք. Լուկասն էլ այս գիշեր հարցրեց թե` «քրոջս սիրու՞մ ես...»:

Արդեն չորս օր էր անցել այն պահից, երբ տեսա իմ քրմուհուն, և այսօր ահա իմացա նրա անունը... «Լյուսի». այդպես, փաղաքշաբար նրան անվանում էր այն հարուստ երիտասարդի հարսնացուն՝ Պերսիֆանիան:

Պառկած էի պատին ամրացած դարակին, քողարկվել էի ծածկոցով և մտածում էի. «Լյուսի՜... միթե այդ Պերսիֆանիային ավելի՞ ես ցանկանում, քան ինձ... Իսկ եղբայրդ, ինչքան հասկացա, այդ Լուկասը, որ նույնպես քնում է նրա հետ, միթե չի՞ վախենում նրա ամուսնուց, որն այդ գազանների մեջ մեծ հեղինակություն է վայելում... հիմա հասկանում եմ, թե ինչու ամուսինը՝ այդ զուսպ ու ազդեցիկ երիտասարդը, որն ինձ այն գիշեր թեյ հյուրասիրեց, առանձնապես երջանիկ չէր իր ամուսնության համար, չէ՞ որ այս Պերսիֆանիային նրա հայրն էր ընտրել. երևի մի կոմսի կամ հարուստ ձեռնարկատիրոջ դուստր է: Խե՜ղճ երիտասարդ, միթե կռահում ես՝ ինչո՞վ է զբաղվում հարսնացուդ... բայց, գրո՛ղը տանի, ինչպիսի՞ ծագում ունի այդ անունը՝ Պերսիֆանիա, արդյո՞ք այդպիսի անուն ես հանդիպել եմ... »:

- ... Կրակովում,- լսեցի Պերսիֆանիայի ձայնը,- իմ ծննդավայրում ինձ շատերն էին ճանաչում. հայրս հասարակ հողագործ էր, իսկ մայրս քաղաքի հասարակաց տներից մեկի տիրուհին էր... դա մեր պապական տունն էր, սակայն, մայրս հորս տանից վռնդեց և նրա բոլոր սիրուհիներին իր կողմը գրավեց. նրանք դարձան մեր տան առաջին վարձու կանայք...

- Իսկ մայրդ,- Լյուսին ընդհատեց նրան,- նա պոռնի՞կ էր...

- Ո՛չ: Նա կաթոլիկ էր, նա երեք-չորս անգամ ամսվա մեջ այցելում էր հորս և բավարարում նրա բոլոր պահանջները:

- Քեզ ստիպու՞մ էր վաճառել մարմինդ,- Լյուսին գլուխը հենեց Պերսիֆանիայի փորին և սկսեց շոյել նրա ազդրը:

- Ոչ,- բազմանշանակ պատասխանեց Պերսիֆանիան՝ շոյելով Լյուսիի մազերը:- Նա ինձ չմտցրեց իր վարձու աղջիկների շարքը. ավելի լավ կլիներ, եթե այդպես լիներ... նա ինձ կնության տվեց, երբ ես տասնչորս տարեկան էի...

Լյուսին վառեց ծխախոտի գլանակը և խիտ ծուխն արտաշնչեց մի մութ անդունդի մեջ, որ թաքնվել էր Պերսիֆանիայի ազդրերի արանքում: Վերջինս ջղաձգվեց, ծածկեց կոպերը և, խորն արտաշնչելով, շարունակեց.

- Գիտե՞ս ում կնության տվեց ինձ...

Լյուսին, իհարկե, չգիտեր, երևի չէր էլ ուզում իմանալ, զի փակել էր աչքերը և, ծուխը առատորեն արտաշնչելով, համբուրում էր նրա ճերմակ փորը:

- Հորեղբորդ...

Լյուսին շրջվեց, քնատ աչքերը հառեց նրա դեմքին և դժվարությամբ ժպտաց.

- Կատակու՞մ ես:

- Չեմ զարմանում, որ քեզ ոչինչ չեն պատմել: Եթե ամենն իմանայիր՝ հիմա, գուցե, ատեիր ինձ...

- Ես ոչինչ չեմ ուզում իմանալ.- ասաց Լյուսին և, գրկելով Պերսիֆանիայի պարանոցը, թույլ կծեց նրա ստորին շուրթը:

Դրսից ինչ-որ մեկը բացեց դռան կողպեքը, և ես քարացա տեղում:

Շեմին երևաց ծանր ծնոտներով, շիկահեր ուղեկցորդը և գռմռաց.

- Frau Persifanie! Herr Lucifer willt Ihren zu sehen...(տիկին Պերսիֆանիա, պարոն Լուցիֆերը ցանկանում է տեսնել Ձեզ)

- Was ist geschehen? (Ի՞նչ է պատահել)– շնչակտուր հարցրեց Պերսիֆանիան՝ կիսախավարի և խառնաշփոթի մեջ փնտրելով հագուստները:

Ուղեկցորդը հարցական թոթվեց ուսերը և հեռացավ՝ ամաչելով նրանց մարմինների մերկությունից: Պերսիֆանիան առանց հրաժեշտ տալու՝ արագ հեռացավ սենյակից:

* * *

- Քեզ թվում է՝ նա կսպանե՞ր ինձ, կամ քեզ...- հարցրեցի`վ ցած ցատկելով դարակից:

Լյուսին չպատասխանեց. նա լուռ պառկած էր անկողնում և ծխում էր:

Ես նստեցի նրա մահճակալին և ձեռքս դանդաղ սահեցրի նրա մեջքին:

- Դու դեռ ցանկանու՞մ ես մի օրիորդի, որը սիրում է մի այլ կնոջ...

- Լյուսի՛, իսկ դու կսպանեի՞ր ինձ, եթե մի գիշեր մոռանայի կողպել ննջասենյակիդ դուռը...

- Անպայման...

- Ինչու՞

- Որովհետև նախորդ գիշերները կողպել ես այդ դուռը, իսկ այս գիշեր՝ ոչ:

- Իսկ եթե այս գիշեր նույնպես կողպեի...

- Կսպանեի հաջորդ գիշեր:

Լյուսիի մաշկից ջերմ գոլորշի էր բարձրանում. այրվող ճրագի բույրն ու անցած գիշերվա գինին ներսումս տակնուվրա էին լինում: Նստեցի հատակին՝ մեջքս հենելով նրա մահճակալին և մատների արանքից խլեցի ծխախոտի գլանակը:

- Լյուսի՛, ո՞վ է քո հորեղբայրը...

- Նա Պերսիֆանիայի առաջին ամուսինն է,- Լյուսին սկսեց ծիծաղել,- դու հավատու՞մ ես այդ ամենին:

- Իսկ դու հավատու՞մ ես:

- Նա սիրում է այդպիսի կատակներ անել... ա՜յ... սատկացրու՛ նրան...

Սեղանի վրայից ցած ցատկեց մի առնետ և դռան արանքից դուրս վազեց դեպի միջանցք:

- Վախեցա՞ր,- հռհռացի ես:

- Ի՞նչ էր անում սեղանի վրա...

- Գիրք էր կարդում՝ Մարտին վան Օրգելի «Սերբիան»...

- Վե՛րջ տուր, զզվում եմ:

- Ես էլ...

- Ինչի՞ց...

- Կյանքից, այս գնացքից, այս եղևնիներից ու քեզանից, ամեն ինչից...

- Այդ դեպքում ինչու՞ ես այստեղ:

- Իսկ դու՞, դու՞ ինչու ես այստեղ, ո՞վ ես, ու՞ր ես գնում, ինչու՞ ես քնում մի ամուսնացած կնոջ հետ, որի հետ եղբայրդ էլ է քնում, ինչու՞ միասին չեք քնում, գրո՛ղը ձեզ տանի...

- Խանդու՞մ ես...

- Խանդ գոյություն չունի, քանզի սեր գոյություն չունի: Կա միայն ցանկություն, անասնական, անհագուրդ ծարավ, և եթե ափսոսում եմ, որ ինձանից առաջ մի ուրիշն է քեզ ունեցել, չի նշանակում, որ խանդում եմ...

- Wolfgang!- ճչաց Լյուսին,- Wolfgang!

Ես չհասցրեցի հասկանալ, թե ինչ է կատարվում. շիկահեր ուղեկցորդն ամուր բռնեց օձիքիցս և, հատակով մեկ քարշ տալով, ինձ միջանցք շպրտեց:

Դուռը ներսից կողպվեց. ուղեկցորդը մնաց ներսում:

- Deine Mutter!- (քո մայրիկը) գազազած ճչացի ես՝ բռունցքներով հարվածելով դռանը:

- Was machst du hier, mein liebes kind, (ի՞նչ ես անում այստեղ, իմ սիրելի մանկիկ) - Ֆրաու Լիզայի դողդոջուն ձայնն ինձ հաճելի մի հանգստություն ներշնչեց. այդ պառավն ինձ առավ իր ուսերին և տարավ մեր սենյակը:

Որքան հարազատ ու հոգեպարար բան կար այդ սենյակում՝ իմ անկողինը, փոքրիկ սեղանը, պառավի փոքրիկ ռադիոընդունիչը. իմ պայուսակը և իմ փոքրիկ, անբարոյական Ֆրաու Լիզան. տեսնես՝ խեղճը հիշե՞ց՝ որ քաղաքում է ապրում որդին. ախր նա ստիպված կլինի հետաձգել հարսանիքը...

Ֆրաու Լիզան հանեց հագուստներս ու պառկեցրեց ինձ անկողնումս. ես, ասես, ջրի մեջ լինեի, մարմինս չէի զգում, զգում էի մի բան միայն՝ խղճահարություն՝ դեպի Ֆրաու Լիզան, դեպի Պերսիֆանիայի ամուսինը, դեպի այն շիկահեր Վոլֆգանգը, որը գայլի նման հաչելուց բացի՝ ուրիշ բան չգիտեր...

Ֆրաու Լիզան նույնպես պատրաստվեց քնել՝ չնայած արդեն արևածագ էր:

Այդ պահին ես ինձ համար մի նոր բան հայտնաբերեցի. մինչ այդ ինձ թվում էր, որ բոլոր պառավները քնելիս չեն հանվում, քանզի զգեստի տակից նրանց պարուրում է ներքնաշորերի մի հաստ շերտ:

Իսկ ահա Ֆրաու Լիզան կանգնած էր ճրագի առաջ՝ համարյա մերկ, նեղլիկ վարտիքով ու դեղին, հնամաշ կրծքկալով:

Նա խաչակնքեց, մտավ վերմակի տակ, ապա ձեռքը մեկնեց դեպի սեղանը, որպեսզի անջատի ռադիոընդունիչը...

- A! Oy!..- ճչաց նա և ուշագնաց թրմփաց հատակին:

Սեղանի վրայից մի առնետ ցատկեց հատակին և մտավ նրա մահճակալի տակ:

Ես մնացի անկողնում. որևէ բան անելու ո՛չ ուժ ունեցա, ո՛չ ցանկություն: Թմրած, ջրակալած աչքերս սառել էին գետնին փռված Ֆրաու Լիզայի ուշագնաց հայացքին: Սարսափի՞ց, թե՞ անկումից նրա կրծքկալի կապն արձակվել էր, և դուրս էին ընկել ծեր արիստոկրատուհու գունաթափ, երբեմնի գունագեղ ստինքները... Լուսանում էր...

* * *

Լուսանում էր, և Ֆրաու Լիզան չկար, երևի արտաքնոցում ննջում էր:

Չէի սիրում առավոտները. նրանք իրենց քնաթաթախ մելամաղձության հետ ինչ-որ միապաղաղության ու անորոշության վտանգ էին բուրում:

Այդ առավոտ ես էլ սենյակում չէի:

Ես Լյուսիի սենյակում էի, ուր նստած Լյուսիի մահճակալին՝ զրուցում էինք՝ ես և Պերսիֆանիան: Միաժամանակ՝ ես Պերսիֆանիայի փեսացուի  սենյակում էի, ուր նստած բազկաթոռների մեջ՝ զրուցում էինք ես և նրա փեսացուն, իսկ նրա ճերմակաթույր ուսերը դուրս էին պրծել բրդյա ծածկոցի տակից. Պերսիֆանիան խորը քուն էր մտել ամուսնու անկողնում:

Մանկուց շատ անախորժությունների մեջ էի ընկել մոռացկոտությանս պատճառով. հաճախ թյուրիմացաբար ժամադրվում էի միաժամանակ մեկից ավելի անձանց հետ, և մնացած ժամադրությունները տանուլ էի տալիս... «Այսպես այլևս չի կարելի»,- մի գիշեր մտածեցի ես, և Լուսնի Սկավառակն ինձ սովորեցրեց միաժամանակ մի քանի ճակատներում ապրելու արվեստը: (Պարալլելոն)

Այս առավոտ ես ապրում էի երկու ճակատներում՝ Պերսիֆանիայի և նրա փեսացուի սենյակներում:

Պերսիֆանիան վերցրեց Լյուսիի անկողնին շաղ տված լուսանկարներից մեկը և պահեց քնաթաթախ աչքերիս առաջ.

- Այս մեկը Լյուսիի հորեղբայրն է,- ասաց նա,- իմ առաջին ամուսինը. տասնչորս տարեկան էի, երբ մայրս ինձ ամուսնացրեց այդ ծերունու հետ:

Ես ուշադիր զննում էի լուսանկարը...

Ես ուշադիր զննում էի Պերսիֆանիայի մերկ ուսերը, և նրա փեսացուն ցրեց լռությունը.

- Գեղեցիկ է, չէ՞,- հարցրեց նա՝ նույնպես նայելով քնած հարսնացուի կողմը,- տասնչորս տարեկանում այս վավաշոտին կնության առավ հորեղբայրս...

- Դու երջանի՞կ էիր նրա հետ,- հարցրի Պերսիֆանիային:

- Երջանի՞կ,- քմծիծաղ տվեց նա,- նրա հե՞տ, նրանց ընտանիքու՞մ... դա այլանդակների ու ճիվաղների գերդաստան է... ճակատագրիս շնորհակալ եմ այն միակ բանի համար, որ նրանց սոդոմական տանը հանդիպեցի Լյուսիին՝ թերևս միակ նորմալ մարդուն նրանց արատավոր ցեղում...

- Ինչպե՞ս էր զգում տասնչորսամյա այդ աղջիկը հորեղբորդ գրկում...- հարցրի երիտասարդին, որ ոչ-մի կերպ չէր կտրում հայացքը քնած Պերսիֆանիայից:

- Չեմ հիշում,- ուսերը թոթվեց նա,- ես այդ ժամանակ հինգ տարեկան էի. հիշում եմ միայն, որ նա իր ժամանակի մեծ մասն անցկացնում էր ավագ քրոջս հետ: Տասնչորս և ութամյա աղջնակները շատ շուտ մտերմացան...

- Ինչպիսի՞ երջանկության մասին կարող է գնալ խոսքը, երբ ամուսնությանս առաջին գիշերը ինձ բռնաբարեց ամուսնուս եղբայրը,- բողոքեց Պերսիֆանիան:

- Լյուսիի հա՞յրը,- զարմացա ես:

- Այո, հայրս,- անտարբեր պատասխանեց երիտասարդը,- նա սիրում է ամեն ինչում առաջինը լինել... երկար տարիներ հետո հայրս նորից կարոտել է Պերսիֆանիային և այս անգամ որոշել է ամուսնացնել ինձ հետ... Համոզված եմ՝ ամուսնությանս առաջին գիշերն էլ նա ինձնից առաջ կընկնի:

- Իսկ ու՞ր է հորեղբայրդ,- համարձակվեցի հարցնել,- մի՞թե նա կհանդուրժի այս ամենը:

- Նրան սպանել են,- պատասխանեց Պերսիֆանիան,- խե՜ղճ Լյուսի, ինչպե՜ս էր ողբում հորեղբոր մահը... իսկ ինձ համար դա, գուցե, երջանիկ դիպված էր:

- Սպանե՞լ են, ո՞վ,- հարցրի ես:

- Խորթ եղբայրս,- պատասխանեց երիտասարդը:

- Յոհանը՝ Ֆրաու Լիզայի որդին,- ասաց Պերսիֆանիան,- նրան էլ գլխատեցին հասարակ մի պարուհու քմահաճույքով:

- Պերսիֆա՛նիա, ուրեմն քո փեսացուն Ֆրաու Լիզայի որդի՞ն է,- ես ապշել էի:

- Այո՛, նա մայրս է,- ասաց երտասարդը:

- Բայց մի՞թե խեղճը չճանաչեց քեզ ճաշկերույթի օրը...

Երիտասարդը լռում էր. նրա աչքերը հառել էին Պերսիֆանիայի քնած թարթիչներին:

- Ինչպե՞ս կարող էր ճանաչել,- զարմացավ Պերսիֆանիան,- երբ երկար տարիներ չի տեսել որդուն:

- Երեք տարեկան էի,- հառաչեց երիտասարդը,- երբ հայրս խլեց ինձ մորիցս... ես նրանց սիրային կապից եմ ծնվել. Ֆրաու Լիզայի օրինական որդին Յոհանն էր, որը սպանեց հորեղբորս...

- Խեղճն ամեն օր տանջվում է,- ընդհատեցի ես,- նա մոռացել է, թե ո՞ր կայարանում է իրեն սպասում ամուսնացող որդին:

- Չեմ զարմանում,- ասաց Պերսիֆանիան,- Լյուսիի հայրը սիրում է նման կատակներով տանջել մարդկանց. նա որոշել է անակնկալ մատուցել Ֆրաու Լիզային՝ իր վաղեմի սիրուհուն...

- Պատկերացնու՞մ ես,- երիտասարդը վառեց սիգարը,- պատկերացնու՞մ ես՝ մայրս մեկնում է որդու մոտ, իսկ որդին նույն գնացքում է, նրանք ամեն օր տեսնում են իրար, զրուցում իրար հետ, իսկ որդին չի կարող ներկայանալ... արգելված է:

«Խե՜ղճ Ֆրաու Լիզա»,- մտածում էի ես և մտացրիվ զննում էի լուսանկարները, որ հերթով ինձ էր փոխանցում Պերսիֆանիան:

Նրա երիտասարդ փեսացուն մոտեցավ մահճակալին. ծածկոցը սահել էր, և Պերսիֆանիայի մերկ մարմինն իր ողջ շուքով փայլում էր ճրագի լույսի մեջ:

Երիտասարդը հատակից բարձրացրեց ծածկոցը և մինչ քնած Պերսիֆանիային նորից կծածկեր՝ համբուրեց նրա հասմիկաբույր ազդրը...

- Ուզում ես քնե՞լ ինձ հետ,- հարցրեց Պերսիֆանիան՝ նայելով աչքերիս:

- Ինչու՞ է քեզ այդպես թվում...

- Ապա ինչու՞ ես աչքերդ չռել ազդրերիս...

- Ես լուսանկարներն եմ զննում,- փորձեցի արդարանալ:

- Հիշու՞մ ես՝ ճաշկերույթի ժամանակ գինու գավաթը դատարկեցիր ազդրիս...

- Հիշում եմ:

- Մի՞թե դա քաղաքակիրթ մարդուն վայել էր...

- Իսկ ի՞նչ գործ ուներ քո ազդրն իմ ոտքերի արանքում...

- Դա քեզ հաճույք չէ՞ր պատճառում:

- Իսկ գինին քեզ հաճույք չպատճառե՞ց:

- Ո՛չ... պարզապես հոգնած ազդրս տեղավորելու համար ավելի հարմար տեղ չգտա:

- Ես էլ գինին դատարկելու համար ավելի հարմար տեղ չգտա...

Պերսիֆանիան լռեց և սկսեց նյարդայնացած կծոտել եղունգները:

Երիտասարդը ծածկեց նրա մերկ մարմինը և նորից տեղավորվեց բազկաթոռի մեջ: Այդ պահին պատուհանի նեղ բացվածքից ներս սողոսկեցին երկու առնետ:

Պերսիֆանիան ճչաց և ցած թափեց ձեռքի լուսանկարները:

Առնետները սուրացին դեպի խավարը և թաքնվեցին մահճակալի տակ, որի վրա հանգիստ ննջում էր Պերսիֆանիան, այդ շիկահեր հրեշտակը ոչինչ չզգաց՝ երևի գեղեցիկ ու երանելի երազների մեջ էր:

- Նկատե՞լ եք,- ծիծաղեց երիտասարդը,- վերջերս այս գնացքում առնետներ են վխտում:

- Բայց առնետներ գնացքու՞մ, այն էլ պատուհանի՞ց, դրսի՞ց ներս սողոսկող,- զարմացա ես:

- Ասում են՝ խորտակվող նավն առաջինը առնետներն են լքում,- հանդիսավոր ասաց նա:

Ես լռում էի:

- Չկռահեցի՞ք,- շարունակեց նա,- Աշխարհը խորտակվում է, բարեկամս: Այս առնետները լքում են դրսի աշխարհը, լքում են այդ փտած նավը և սողոսկում այն մակույկի մեջ, որը նրանց կտանի դեպի փրկության ափը... այս գնացքը գնում է դեպի հորս խաղողի և կակաչի այգեստանները, ուր մեզ են սպասում հարսանյաց խնջույքի առատ սեղանները...

- Ինչու՞ եք համոզված, որ փրկության ափը Ձեր հայրական տունն է,- հարցրեցի` երիտասարդին:

- Բարեկա՛մս, այս գնացքի ընթացքն ամեն ինչ հուշում է: Ի՞նչ է՝ այս պահին չկա՞ն այլ գնացքներ, չե՞ն սուլում նրանց շչակները... բայց չէ՞ որ դրանք հավատարիմ են իրենց երթուղուն, ունեն իրենց կայարանները, ի վերջո հասնում են այն կայարանին, որտեղից սկսել են իրենց երթը... դրանք ուրիշ մակույկներ են բարեկա՛մս, դրանք անընդհատ պտույտ են գործում իրենց երթուղով, պտույտ են գործում աշխարհի՝ այդ խորտակվող նավի շուրջը, և ի վերջո նրանք էլ խորտակվող նավի հետ կգնան օվկիանոսի խորքը, քանի չեն հեռացել նրանից... փրկվելու համար փախուստ է պետք, փախուստ խորտակվող նավից... իսկ այս գնացքը. չէ՞ որ սա հաստատուն է և կամակոր իր ընթացքի մեջ, ինչպես անսասան ու կամակոր է դեպի փրկության ափը լողացող մակույկը, որի համար ցանկացած կանգառ, ցանկացած կայարան կարող է խորտակում նշանակել:

Ես լուռ լսում էի նրան. նա ճոճվում էր բազկաթոռի մեջ և ագահորեն կուլ էր տալիս սիգարի ծուխը: Նա երկար նայեց աչքերիս մեջ, ապա վեր կացավ ու մոտեցավ Պերսիֆանիայի մահճակալին:

Պերսիֆանիան իր երկնագույն աչքերը մի անվերջ թվացող ակնթարթ գամեց հայացքիս, ապա կտրուկ վեր կացավ ու սկսեց պայուսակի մեջ ինչ-որ բան փնտրել:

Երիտասարդը զգուշորեն, ջանալով չարթնացնել Պերսիֆանիային՝ նրա բարձի տակից մի երկարափող ատրճանակ հանեց:

Պերսիֆանիան իր պայուսակից դուրս բերեց մի փոքրիկ, բրոնզագույն ատրճանակ և մի քանի փամփշտակալ և նետեց դրանք անկողնին՝ լուսանկարների վրա:

- Ուզու՞մ ես քնել ինձ հետ,- հարցրեց նա՝ բռնելով ձեռքս և սեղմելով այն իր ստինքներին:

-Ուզու՞մ ես քնել նրա հետ,- հարցրեց երիտասարդը՝ ատրճանակի երկար փողով մի կողմ քաշելով ծածկոցը և ի ցույց դնելով իր քնած հարսնացուի՝ հանգիստ շնչառությունից վեր ու վար անող կուրծքը:

Շարունակելի