Երբ սկսում էինք մեր հեռակա զրույցը Միացյալ Նահանգներում ապրող մեզ անծանոթ հայուհու՝ Քրիստինե Խոջայանի հետ, ներքին մի համոզվածություն ունեինք, որ նուրբ զգացողություններ են թաքնված նրա ներաշխարհում: Հավանաբար այն պատճառով, որ Քրիստինեն երաժիշտ էր, մանկավարժ, աշխատում էր երեխաների հետ: Գուցե նաև նրա կանացիության ու բարեկրթության արտացոլանքներն էին հուշում զգացմունքային, խորքային մարդու նրա կերպի մասին: 

Քրիստինեն շատ դժվարությամբ համաձայնվեց իր ու իր ընտանիքի մասին զրույցի առաջարկին: Կեղծ համեստության դրսևորումներ ու սեթևեթանքներ չկային, ուղղակի կար մի զգացողություն, որ ինքը բազում հայերից մեկն է, իր գործն է անում, գնում է իր ճանապարհով ու դժվար թե այն հետաքրքիր է հանրությանը:

Բայց մենք համառեցինք. «ՀԱՅԵՐ» համահայկական մեդիահարթակի առաքելությունն է մեկտեղել աշխարհով ցրված հայերին, հասկանալ նրանց, տեսնել նրանց, ճանաչել նրանց, խոսել միմյանց հետ, սիրել միմյանց, միմյանց մեջ գտնել մեզ, մեր անցյալը, ներկան ու անցնելիքը, և ստեղծվեց այն զրույցը, որը սիրով ապրող, սիրով աշխատող ու սիրո մեջ աշխարհը տեսնող մի գեղեցիկ հայ ընտանիքի մասին է՝ ի դեմ Քրիստինե Խոջայան զգայուն ու լուսավոր մարդու: 

- Կպատմե՞ք Ձեր ընտանիքի մասին:

- Ես ծնվել եմ մտավորականների ընտանիքում: Մայրս հայոց լեզվի և գրականության ուսուչուհի է՝ տասնամյակների հարուստ կենսագրությամբ: Հայրս` հրապարակախոս, բանաստեղծ Սուրեն Խոջայանը, երկար տարիներ ղեկավարել է Հայաստանի հեռուստատեսության և ռադիոյի պետական կոմիտեի գրական հաղորդումների բաժինը:

Մենք չորս քույրեր ենք: Ավագը՝ Նաիրուհին, բանասեր է, ուսանողական տարիներին հետաքրքիր պատմվածքներ էր գրում, որոնք հաճախ հրապարակվում էին համալսարանի ուսանողական թերթում: Նունեն դերասանուհի է, աշխատել է Երեւանի դրամատիկական թատրոնում, նկարահանվել է գեղարվեստական ֆիլմերում: Աշխատել է նաև աշխարհահռչակ ռեժիսոր Սերգեյ Փարաջանովի հետ, որի արդյունքում ծնվել է մեծ արվեստագետի հայտնի կոլաժներից մեկը: Լիլիթն ու ես երաժիշտներ ենք: Լիլիթը հանրապետական մրցույթների դափնեկիր է, ավարտել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիան: Արդեն տասնհինգ տարի աշխատում է Լոս Անջելեսի «Mesto» նվագախմբում, որպես մենակատար:

- Որտեղի՞ց է Ձեր Խոջայան ազգանունը: Կպատմե՞ք Ձեր արմատների մասին:

- Խոջայան ազգանվան արմատը «մեծ»-ն է, իսկ պարսկերեն` «տեր»-ը: Ցավում եմ, որ չգիտեմ, թե ազգանվանս խորքերը դեպի ուր են գնում:

Ծնողներս ծնունդով Արցախից են: Երկու կողմի պապիկներիս էլ շուտ եմ կորցրել: Մայրական կողմի պապիկս ազնվական եւ շատ կիրթ մարդ է եղել: Նա մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանի ընկերն էր: Երկար տարիներ վարչական պաշտոն է զբաղեցրել: Շատ հպարտացա, երբ լսեցի, թե Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգև Սրբազանն ի՜նչ խորին հարգանքով ու ակնածանքով էր պատմում պապիկիս կատարած բարի գործերի մասին:

Հրաշալի տատիկներ եմ ունեցել: Հայրական տատիկս աչքի էր ընկնում իր սլավոնական գեղեցկությամբ ու կանացի իմաստնությամբ, իսկ մայրական տատիկս իր անսահման բարությամբ ու ներողամտությամբ: Մեզնից յուրաքանչյուրը, կարծում եմ, իր նախնիների պատմության, կենսագրության արգասիքն է: Շնորհակալ եմ նրանց:

- Որտե՞ղ, ինչպե՞ս է անցել Ձեր մանկությունը, ձևավորման Ձեր ճանապարհը:

- Ես ծնվել եմ Երևանում: Մանկությունս վառ գույներով է տպավորված իմ մեջ: Մայրս, որ կնոջ և մայրական սիրո իսկական խորհրդանիշ է ինձ համար, մանկությանս տարիներին, չնայայած իր անչափ զբաղվածությանը, մեր բոլոր հյուրերին ընդունում էր մեծ սիրով ու ջերմությամբ: Իսկ հյուրեր ունենում էինք շատ հաճախ և նրանք շատ անվանի մարդիկ էին՝ գրողներ, նկարիչներ, կոմպոզիտորներ:

Եթե գրողներն էին հյուրընկալվում մեզ, ապա պարզ երեկոն վերածվում էր գրական երեկույթի: Եթե հյուրերը երաժիշտներ էին, ուրեմն իսկական համերգն անպակաս էր: Հուզմունքով ու կարոտով եմ հիշում մեր հյուրընկալ հյուրասենյակի պատերը, որոնք ինձ շատ մեծ ու սովորականից ավելի ջերմ էին թվում այն օրերին:

Հիմա եմ հասկանում, որ ջերմություն փոխանցողն իմ մեծ ընտանիքն էր, և այն հրաշալի միջավայրը, որում ես մեծացա: Բազմաթիվ գրողների և կոմպոզիտորների ստեղծագործություններ մինչև տպագրվելը կամ ձայնագրվելը, առաջինը հնչել են մեր տանը: Ես փոքր էի եւ ունկնդրում էի առանց գիտակցելու դրանց բարձրարժեք լինելը:

Մայրս իր կերպարով մեծ ազդեցություն է ունեցել իմ կանացի ինքնության ձևավորման հարցում: Հայրս, որը միշտ եղել և շարունակում է մնալ հեղինակություն ինձ համար, մեծ դեր է ունեցել իմ ոգեղեն զարգացման ճանապարհին:

Արվեստի հանդեպ մեծ սերը գալիս է նաև գեղեցկատես եւ ազնվաբարո քույրիկներիցս, որոնք մեծ դեր են ունեցել իմ՝ իրենց ամենակրտսերի, գեղարվեստական ճաշակի ձևավորվան հարցում:

- Ուրեմն ինչպե՞ս և ե՞րբ է Քրիստինե Խոջայանը «հայտնվել» Միացյալ Նահանգներում:

- Հայրիկիս սրտի վիրահատությունն էր պատճառը, որ 90-ականներին մենք տեղափոխվեցինք Միացյալ Նահանգներ:

- Ո՞րն է ջութակահարուհու Ձեր ճանապարհը, որտեղի՞ց եք սկսել:

- Երաժշտական ճանապարհս սկսվել է Սպենդիարյանի անվան երաժշտական դպրոցից, որտեղ էքստեռն կերպով միանգամից ընդունվեցի ջութակի 4-րդ դասարան: Մեծ ակնածանքով ու խորին հարգանքով եմ հիշում ուսուցչիս՝ Վիլլի Մոկացյանին, որի խորհուրդն ինձ համար ճակատագրական դեր ունեցավ: Ավարտելով դպրոցը շարունակեցի ուսումս 10-րդ դասարանում, այնուհետև Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում: Ունեցել եմ հրաշալի մանկավարժներ` Մարիամ Հովսեփյանը, Էդվարդ Մարգարյանը, Բրյուսելի թագավորական կոնսերվատորիայի պրոֆեսոր Կարեն Հարությունյանը, պրոֆեսոր Կարպ Դոմբաևը: Մարդիկ, որոնց շնորհիվ հաղորդակից դարձա բարձրարժեք մշակույթին:

- Ինչո՞ւ ջութակ: Ի՞նչ է տվել այն Ձեզ:

- Ջութակն իմ էության մի մասն է: Այն ինձ հարստացրել է, օգնում է ներդաշնակ ապրել ինքս ինձ հետ:

- Կպատմե՞ք մանկավարժի Ձեր գործունեության մասին: Ինչպե՞ս սկսվեց այն:

- Ես ինձ երջանիկ մարդ եմ համարում, որովհետև միշտ զբաղվել եմ սիրածս աշխատանքով, սիրով ու նվիրումով եմ կատարել այն: Իբրև ուսուցչուհի քայլերս սկսել եմ ամերիկյան երաժշտական դպրոցում, որի տնօրենը գերմանուհի էր, հրաշալի մի կին: Շատ կարճ ժամանակում տարբեր ազգությամբ մեծաթիվ աշակերտներ ունեցա:

Այժմ դասավանդում եմ "International School Music" և Մանուկյան դպրոցներում, ղեկավարում եմ փոքրիկների երգչախումբը և դպրոցի նվագախումբը՝ իր շատ փոքր կազմով:

- Ի՞նչ է նշանակում Ձեզ համար աշխատել երեխաների հետ:

- Ինձ համար երեխաների հետ աշխատելը հրաշալի զգացողություն է, հատկապես, երաժշտական դպրոցում, որտեղ մոռանում եմ հոգնածությունը, կորցնում եմ  ժամանակի զգացողությունը: Վայր, որտեղ ոչ միայն սովորեցնում ես, այլև՝ սովորում: Դասավանդելը շնորհակալ և հետաքրքիր զբաղմունք է, նաև՝ չափազանց բարդ ու պատասխանատու:

- Ի՞նչ դժվարություններ, բարդություններ է ենթադրում հայ մանկավարժի գործունեությունը սփյուռքում:

- Հայ մանկավարժի գործունեությունը բարդ է այն առումով, որ բազմամշակույթ երկրում ապրող հայ երեխային պետք է կարողանա փոխանցել ավանդաբար ժառանգված երգն ու երաժշտությունը, ծանոթացնել հայ դասական արվեստին, ինչպես նաև դարերի ընթացքում ստեղծված մշակութային անգնահատելի արժեքներին:

- Արդյոք դժվար չէ՞ սփյուռքում ապրող հայ երեխայի անցնելիք ճանապարհը: Ինչո՞վ են նրանք ապրում, ի՞նչ են երազում, ի՞նչ նպատակներ ունեն:

- Անշուշտ, դժվար է սփյուռքում բնակվող հայ երեխայի համար, որը փորձում է իրեն գտնել և՛ Արևմտյան, և՛ հայկական մշակույթի մեջ: Ընտանիքը, դպրոցը, եկեղեցին, իհարկե, անում են ամեն ինչ նրանց հայ պահելու և ինքնությունը պապհպանելու համար: Պահպանելու հայկականությունը, լեզուն, մշակութը, ազգային ավանդույթները: Եվ այստեղ անգնահատելի է հայ ուսուցիչների դերը: Բայց այսօրվա երեխան, բնականաբար, ապրում է նաև ժամանակի իր կյանքով, նախընտրում է լսել ռոք, ռեփ, փոփ, քանթրի: Երաժշտասեր երեխաներն, անշուշտ, այս ցանկին ավելացնում են նաև դասական երաժշտությունը:

- Ի՞նչ հակասություններ եք տեսնում ժամանակակից տեխնոլոգիական աշխարհում նրանց մեծանալու, ապագայի հեռանկարներն այդ աշխարհի հետ կապելու և հայի ինքնությունը պահպանելու հարցերի հետ կապված:

- Կարծում եմ մարդկության ամենամեծ գյուտն է տեխնոլոգիայի զարգացումը: Այսօր կա մշակույթի և քաղաքականության բախում: Սակայն, համոզված եմ, եթե երեխան ճիշտ օգտվի ժամանակակից տեխնոլոգիաների ընձեռած հնարավորությունից, այն կլինի գործնական ու նպատակային, ու դրան չի զոհաբերվի ազգային մշակույթը:

Մեծ ցավով եմ ասում, բայց այսօր մենք մի տեսակ հեռացել ենք մեր ինքնությունից, արմատներից: Եվ այս ճգնաժամը դարձել է սովորական կենսակերպ:

- Քրիստինե Խոջայանի ամենամեծ երազանքը:

- Իմ ամենամեծ երազն է՝ միշտ երջանիկ տեսնել իմ փոքրիկ ընտանիքին, նաև իմ բոլոր հարազատներին ու ընկերներին: Ունենալ հզոր և խաղաղ հայրենիք:

- Կյանքի Ձեր փիլիսոփայությունը:

- Փիլիսոփայությունս է՝ սիրել և ներել:

- Ո՞վ է հայ մարդը ըստ Ձեզ:

- Հայը արարող է ու ազնիվ: Ցրված ենք աշխարհով մեկ, բայց ցավի պահին կարողանում ենք արագ համախմբվել՝ մեկ սիրտ, մեկ մարմին դառնալ:

- Ի՞նչ է սերը:

- Սերը մեր գոյությունն է, մեր կյանքը:

- Ձեր խորհուրդը:

- Ապրենք բարությամբ ու սիրով, որոնց միջև տիեզերքն էլ թռիչքում կզգանք: