Վահագն Խաչատրյան երիտասարդ ռեժիսորն ինձ համար հայտնություն էր: Ավելի ճիշտ՝ բացահայտում: Նա երբևէ չի խոսում իր մասին: Երբևէ չի խոսել: Նա միշտ լուռ է: Նա նույնիսկ ժպտում է լուռ: Կարելի է մտածել, թե շատ լավ ճանաչում ես Վահագնին, բայց իրականում, հասկանում ես, որ նրան չես ճանաչում: Նա միշտ իր գործին է: Իր տեսակի, իր երազանքների, պատկերացումների ետևից՝ առանց վախի: Նա այն մարդկանցից է, որոնք աննկատ, ստվերում, անձայն անում են իրենց գործը, ու մի օր գործը խոսում է նրանց մասին:

Չիմացա, թե ինչպես ստացվեց, որ Վահագնը պատմեց իր մասին: Մեր զրույցի առիթը Վահագն Խաչատրյանի «Լուսինը, Արևը և Հրացանակիրները» նոր ֆիլմն էր, որն ընդգրկվել է Նիոնի միջազգային հեղինակավոր կինոփառատոնի ուսանողական ֆիլմերի մրցութային ծրագրում:

-Կպատմե՞ս քո մասին,-հարցրեցի Վահագնին:

«Քանի որ մեծաել եմ ռեժիսորի ընտանիքում, մանկուց միշտ շատ հոգեհարազատ է եղել կինոն, երաժշտությունը, չնայած, որ իմ ամենամեծ նախասիրությունը ձիասպորտն էր»,- ասում է Վահագն Խաչատրյանը: «Ու չնայած դրան, մի օր որոշեցի, որ պետք է զբաղվեմ քաղաքագիտությամբ: Ընդունվեցի Երևանի պետական համալսարանի քաղաքագիտության բաժինը, բայց երկու տարի սովորելուց հետո հասկացա, որ սխալվել եմ: Շատ էի ուզում գնալ արտերկիր, տեղեր էի փնտրում համալսարաններում: Մտածում էի գնալ մի տեղ, որտեղ կարող եմ ինձ համար մի նոր մշակույթ բացահայտել: Տարբեր տեղեր դիմեցի և կատարվեց ամենաանսպասելին. ընդունվեցի Չինաստանի կինոակադեմիայի՝ կինոարտադրության բաժինը:

-Իսկ չինարե՞նը:

-Իմ չինարեն սովորելը շատ հետաքրքիր ստացվեց: Ես լեզուներ սիրում եմ սովորել մարդկանց հետ շփվելով:  Չինաստանում հենց առաջին օրերին դուրս էի գալիս փողոց ու սկսում էի «խոսել» չինացիների հետ: Երկու տարի չինարեն սովորեցի, իսկ հետո արդեն չինարենով սկսեցի սովորել իմ մասնագիտությունը: Բայց ինչպես բոլոր համալսարաններում, այնտեղ էլ մի փոքր տաղտկալի էին դասընթացներն անձամբ ինձ համար, սակայն, համեմատած Հայաստանի հետ, այնտեղ շատ ավելի լավ էին տեխնիկական այն պայմանները, որոնք տրամադրվում էին ուսանողներին:

-Գտա՞ր այն, ինչ ուզում էիր:

-Ճիշտն ասած, եթե մարդն ունի հետաքրքրություն, միշտ գտնում է այն, ինչ ուզում է: Ես շատ բախտավոր էի ակադեմիայի հարցում, քանի որ Պեկինի ակադեմիան համարվում է աշխարհի տեխնիկապես ամենահարուստ ակադեմիաներից մեկը: Այնտեղ սովորեցնում են նաև ճապոներեն, սովորեցնում են արտասահմանյան կինո, սովետական կինո և այլն: Ճիշտ է, ինձ համար սկզբում դժվար էր, քանի որ դասընթացները չինարենով էին, բայց գնալով մտա հունի մեջ, սովորեցի և շատ սիրեցի Պեկինի ակադեմիան: Շատ հետաքրքիր կուրս էր. երեսունինը չինացի կար և միայն ես էի, որ հայ էի:

-Դժվար չէ՞ր:

-Դժվար էր, բայց քանի որ Հայաստանում շատ քիչ ազգեր կան, ինձ համար շատ հետաքրքիր էին նոր մարդիկ, նոր մշակույթները, տարբեր մտածելակերպերը և այլն: Ես տասնյոթ տարեկան էի: Դժվար էր, բայց ես միշտ ասել եմ, որ առաջին երկու-երեք տարիները Չնաստանում եղել են ամենագեղեցիկ տարիներն իմ կյանքում, որովհետև շատ տեղեկություններ ստացա: Այն, ինչ կարդացել էի գրքերում, տեսա: Օրինակ, իմ առաջին սենյակակիցը մի տղա էր, որի երկրի մասին նույնիսկ չէի լսել: Նա Բարբադոսից էր: Այն ժամանակ դեռ անգլերեն էլ չէի խոսում և հենց այդտեղից սկսվեց ամեն ինչ:

Գիտեք, երբ մարդու մոտ նոր մարդկանց, նոր գիտելիքների կարոտ է լինում, առաջ շարժվելն ստացվում է ինքնըստինքյան: Ինձ թվում է դրա համար ոչ այնքան ուժ է պետք, որքան հետաքրքրասիրություն, որը հենց ինքն է ուժ ներշնչում: Երկու տարի չինարեն սովորելուց հետո սկսեցի ուսումս, որը չորս տարի տևեց, բայց այդտեղ էլ հասկացա, որ սա այն չէ, ինչ ես եմ փնտրում:

-Ու որոշեցիր նոր բան փնտրե՞լ:

-Երևի: Չորրորդ կուրսի վերջում որոշեցի մի ֆիլմ նկարահանել: Առաջին ֆիլմս մի զույգի մասին էր, որ Չինաստանի հյուսիսից եկել էին Պեկին արտագնա աշխատանքի: Իրենց նկարահանեցի մոտավորապես տասնհինգ օր, և հենց այդտեղից սկսվեց իմ սերը դեպի վավերագրական կինոն:  Պեկինում ապրեցի վեց տարի ու դրանից հետո չգիտեի՝ մնալ Չինաստանում, թե՝ ոչ: Էլի նույն խնդիրն առաջացավ. շարժվել տեղից և գնալ նոր բաներ փնտրելու: Սկզբում ուզում էի Լատինական Ամերիկա տեղափոխվել, Կուբայում սովորել: Հետո դիմեցի մի ծրագրի, որը կոչվում է DocNomads:

Այս ծրագիրը երեք երկրներում է՝ Հունգարիա, Պորտուգալիա, Բելգիա: Ամեն երկրում վեց ամիս սովորում ես և այդ վեց ամսվա վերջում նկարահանում ես մի ավարտական ֆիլմ: Այդ վեց ամիսները սովորելուց հետո ընտրում ես այդ երեք երկրներից մեկը, որտեղ պետք է անես քո դիպլոմային աշխատանքը: DocNomads-ը շարժական դոկումենտալ դպրոց է, և այդտեղ միշտ ընդգրկվում է քսաներեք ազգ՝ ամեն երկրից մի հոգի: Իրենք հովանավորում են ճանապարհածախսը, ապրելու միջոցները:

-Եվ սկսվեցին որոնումներդ:

-Այո: Երկու տարիների ընթացքում այդ երեք երկրներից յուրաքանչյուրում նկարահանեցի մի ֆիլմ: Հայաստանում նկարահանել եմ երկու ֆիլմ, բայց ամենից շատ ինձ դուր են գալիս Պորտուգալիայում և Չինաստանում արածս գործերը: Յուրաքանչյուր ֆիլմ նկարահանելուց փորձում ես ինքդ քեզ բացահայտել: Ոչ թե ինքդ քեզ ես տեսնում ֆիլմում, ինքդ քեզ ես նկարահանում, ինչպես կարող է թվալ հաճախ, այլ տեսնում ես քո մանկությունը, ապրածդ տարիները, այդ ժամանակ ինչպես ես մտածում, ինչպես ես տեսնում մարդկանց, ինչ գրքեր ես կարդում, ծնողներիդ հետ հարաբերություններդ ինչպես են եղել և այդ ամենն իր արտացոլումն է գտնում քո ֆիլմում:

Նորից իմ կյանքի ավելի վաղ շրջան վերադառնամ: Երկար ժամանակ ինչ-որ ուղիներ էի փնտրում, որ թվարկածս բաները դուրս հանեմ ներսիցս և ինձ մոտ միակ բանը, որ ստացվում էր՝ ձիասպորտն էր: Բայց, երբ ձիասպորտի ուսուցիչս թողեց իր աշխատանքը, մի փոքր կոտրվեցի: Տասնչորս տարեկան էի այդ ժամանակ: Երկար ժամանակ փնտրում էի, թե ինչի միջոցով կարող եմ ներսիցս հանել առօրյայիս խորդուբորդերը: Ի վերջո, երկու տեղ սովորելուց հետո հասկացա, որ հենց դոկումենտալ ֆիլմի: Ասացի, որ շատ հետաքրքրասեր եմ, հատկապես՝ մարդկանց և տարբեր մշակույթների հանդեպ, և ինձ համար պարզ դարձավ, որ բոլոր մարդիկ միանման են: Երկրներն ու ազգությունները կապ չունեն: Մարդկանց ցանկությունները, հուզումները, սերը, ատելությունը՝ այս բոլորն ինչ-որ մի տեղից են ծնվում:

-Ի վերջո հասկացա՞ր, թե ինչ է վավերագրական կինոն քեզ համար: Կարողացա՞ր դրա միջոցով քո որոնումներին վերջ տալ:

-Վերջ տալ երևի ոչ, բայց հասկացա, որ եթե դոկումենտալիստ ռեժիսորը մարդկային շփումներ չունենա, չի կարող ֆիլմ ստեղծել: Եթե մարդու մեջ չնայի, նրա հետ չընկերանա, չկիսվի, չլսի նրա մտորումները, չտեսնի նրա մտատանջումները, երբեք չի կարող մարդուն նկարահանել:  Ինձ թվում է, որ մենք դպրոցական տարիքից պետք է երեխային թույլ տանք, որ ծանոթանա տարբեր երկրների մշակույթներին:

-Կպատմե՞ս ֆիլմերիդ մասին, քանի որ մենք նրանք դեռևս չենք տեսել:

-Առաջին ֆիլմիս մասին արդեն ասացի: 2013-ին նկարահանեցի երկրորդ ֆիլմս: Նկարահանեցի Հայաստանում: Երեք րոպեանոց ֆիլմ էր: Կոչվում էր «Առաջին քայլ»: Վերցրել էի ութ նորածին երեխաների, որոնք սկսում են իրենց առաջին շարժումներն անել ծնված օրից մինչև քայլելը և դա համադրել էի կենդանիների առաջին քայլերի հետ: Հենց այդ ֆիլմով դիմեցի  DocNomads ծրագրին:  Անկեղծ ասած, ընդհանրապես հույս չունեի, որ ինձ կընդունեն, բայց ընդունեցին: Այդտեղ ընգրկվածներից շատերն ունեին դոկումենտալ ֆիլմեր նկարահանելու փորձ և ճիշտն ասած, ես մի փոքր վախենում էի այդ մարդկանց հետ սովորել և նկարահանել ֆիլմեր:

Ուսմանս տարիներին՝ 2015-2016 թվականներին նկարահանած առաջին ավարտական ֆիլմս կոչվում էր «Հեռախոսախցիկ», որը պատմում էր Պորտուգալիայում ապրող էմիգրանտների մասին, որոնք հեռախոսախցիկով զանգահարում էին իրնեց երկրներ՝ կապ հաստատելու իրենց բարեկամների հետ: Ֆիլմի ձևաչափը հենց սկզբից ընտրված էր այնպես, որ լինելու էր մի կադրի մեջ: Այսինքն՝ տեսնում ես հեռախոսախցիկը և տասնհինգ հերոսների: Կար դառը պատմություն, գեղեցիկ պատմություն: Մեկի երեխան էր մահացել՝ չէր կարողանում գնալ իր երկիր, մյուսը պետք է գնար մեկ ամսից կնոջը տեսնելու և այլն: Այսպիսի մարդկային պատմություններ, որոնք հեռախոսախցիկը պահպանում է իր մեջ:

Այս ֆիլմս մոտավորապես քսանից ավելի միջազգային փառատոնների մասնակցեց՝ Լատինական Ամերիկայից  մինչև Ֆրանսիա, Ուկրաինա, Սլովենիա և այլն:

Հաջորդ ֆիլմս Բուդապեշտի ավարտական աշխատանքս էր: Քանի որ Հունգարիայում բնակչության մոտ տասնհինգ տոկոսը գնչուներ են և իրենց մշակույթը, կենսաձևը լրիվ այլ է, այն շատ հետաքրքրեց ինձ: Փորձեցի երկու գնչու գտնել, որոնք նվագում են հարսանիքների  և թաղումների ժամանակ, ու այդ կոնտրաստը նկարահանել: Քանի որ ինքս էլ զբաղվում եմ երաժշտությամբ, ինձ համար շատ հետաքրքիր էր փողոցային երաժիշտների կյանքն ու թափառումները: Բայց քանի որ գնչուները հիմնականում իրար մեջ են շփվում, չկարողացա գտնել և գնացի տարբեր մարդկանց մոտ, որոնք ինձ պետք է օգնեին գտնել այդ երաժիշտներին:

Անընդհատ չէր ստացվում, որովհետև միշտ ինձ փորձում էին շեղել՝ գնում էի մի մարդու մոտ, որն ուներ ծանոթ, ինքն ինձ ուղարկում էր մեկ ուրիշի մոտ և այդպես չէր ստացվում: Ու մտածեծցի, որ ֆիլմը պետք է լինի նրա մասին, թե ինչպես է ուսանողը դոկումենտալ ֆիլմի համար թեմա փնտրում:

Ասեմ, որ այս ֆիլմն իմ ամենասիրած ֆիլմն է, որովհետև ինքը խաղ է ինձ հետ, որովհետև հենց ես նկարահանվեցի ֆիլմում: Երբ դու տեսախցիկի ետևում ես, թվում է գուշակում ես, թե ինչ կարող է լինել, չնայած շատ դեպքերում շատ սխալ ես լինում: Այս անգամ ինձ համար շատ ավելի բարդ էր, քանի որ չգիտեի, թե հաջորդ րոպեին ինչ կարող է լինել: Ֆիլմում ունեմ մի կերպար, որը խոսում է չորս լեզվով, բայց կյանքի բերմամբ դարձել է մուրացկան: Իր հետ անընդհատ գնում, զրուցում եմ, նա պատմում է իր կյանքից և միշտ սպասում է, որ ես պետք է գնամ իր մոտ, որովհետև ինքը մի նոր ընկեր է ձեռք բերել:

Արդյունքում ստացվեց տասը րոպեանոց ֆիլմ: Ունեի վեց կերպարներ ու այդ կերպարների փնտրտուքն ինձ տարավ հայերի մոտ: Նրանք գնչուական փողոցում թութակների խանութ ունեին և հավաքվում էին միասին ու սկսում երգել: Այս ֆիլմս ոչ միայն ֆիլմ էր, այլ նոր մարդկային շփումներ:

Մյուս ֆիլմս կոչվում է «Կորսված երազ»: Նկարահանել եմ անյցյալ տարի, երբ սովորում էի Բրյուսելում: Թեման հետաքրքիր էր: Ձայնի օգնությամբ պետք է մտաբերես մի պատմություն, որը քեզ փոխել է կամ ավելի սենտիմենտալ է դարձրել, այսինքն՝ կյանքդ ինչ-որ կերպ փոխել է: Այդ ֆիլմն ինձ համար ավելի օտար ֆիլմի տեսակ էր: Հենց սկզբից հասկացա, որ դա իմ կինոտեսակը չէ, բայց քանի որ շատ հետաքրքիր էր և առաջին անգամն էր, որոշեցի փորձել: Սկզբից գրում ես, թե ինչ պետք է խոսես քո ֆիլմում, հետո  կարդում ես քո գրած տեքստը, հավաքում ես երաժշտությունը, վերջում նոր պատկերն ես հավաքվում, այսինքն՝ ֆիլմի հակառակ պրոցեսն է տեղի ունենում, որը շատ հետարքիր էր:

Իմ ֆիլմը կապված էր իմ վերջին երազանքի հետ, ասել է, թե երբ եմ ես երազել վերջին անգամ: Մի քանի օր շարունակ քայլում էի Բրյուսելի փողոցներով և տեսա մի պաստառ, որի վրա գրված էր. «Ե՞րբ ես երազել վերջին անգամ» և ֆիլմս սկսվեց հենց այդտեղից: Ես սկսեցի մտածել ու հիշել, թե, իսկապես, ե՞րբ եմ վերջին անգամ երազել: Ու հիշեցի, վերջին երազանքս: Ես երրորդ դասարանում էի, սպասում էի, թե երբ է դասը վերջանալու, որ գնամ ձիուս մոտ: Ու ես գնացի տասնհինգ տարի հետ ու այդ թեման վերածեցի ֆիլմի:

-Խոսենք վերջին ֆիլմիդ մասին, որն ընդգրկվել է Նիոնի միջազգային հեղինակավոր կինոփառատոնի ուսանողական ֆիլմերի մրցութային ծրագրում:

-Վերջին աշխատանքս նկարահանել եմ Պորտուգալիայում: Այս տարի եմ ավարտել: Դիպլոմային աշխատանքս է: Ինձ կրկին հետաքրքրել էր երաժիշտների թեման: Այս ֆիլմը նկարահանելու համար երեք-չորս ամիս ժամանակ ունեի և երջանիկ էի, որ ժամանակ կա ու կկարողանամ գնալ ու փնտրել այն քաղաքներն ու այն կերպարներին, որոնց մասին կարդացել կամ լսել էի: Բարձրացանք Պորտուգալիայի հյուսիսում գտնվող Իսպանիային սահմանակից մի շրջկենտրոն՝ Miranda do Douro: Լսել էի մի երաժշտի մասին, որը պարկապզուկ է նվագում, ու մոգական էներգիաներ է կարողանում փոխանցել մարդկանց իր նվագի միջոցով: Երեք-չորս օր փնտրեցի այդ մարդուն և հայտնվեցի մի տեղում, որտեղ Լիսաբոնից տեղափոխված մի մարդաբան էր ապրում ու զբաղվում էր պորտուգալական կորած մշակույթի բացահայտմամաբ:

Նա սկավառակների շատ մեծ հավաքածու ուներ: Շատ անսպասելի էր, բայց նաև Կոմիտաս ուներ իր մոտ: Նա ինձ տարավ մի բնակավայր, որը շատ նման էր Հայաստանին: Այնտեղ մարդիկ մեկնում էին արտագնա աշխատանքի, երիտասարդներ չկային, գրեթե բոլորը քառասունն անց մարդիկ էին: Այդ վայրը կոչվում էր Sendim e Atenor:

Ամբողջ ցերեկը ես ման եկա այդտեղ: Ինձ զգում էի այնպես, ինչպես Հայաստանում: Նրանք էլ հավաքվում, կանգնում էին և նայում, թե ով ուր գնաց, երբ եկավ և այլն: Տեղանքը շատ հետաքրքիր էր և ես որեշեցի, որ դիմանկար պետք է անեմ և այն պետք է լինի հենց այդ բնակավայրի մասին: Դիմանկար երբեք չէի արել, չնայած, որ շատ էի ուզում: Ինձ միշտ թվում էր, թե ինձ մոտ չի ստացվի: Մնացի մոտ մեկ ու կես ամիս և շատ ու շատ բացահայտումներ արեցի:

Նրանց Զատկական տոնն էր մոտենում: Այն կոչվում է Via sacru: Այդպիսի տոնի նախապատրաստական աշխատանքներ միշտ ֆիլմերում էի տեսել, իսկ հիմա այն կատարվում էր իմ աչքի առաջ: Քանի որ այնտեղ ընկերացել էի մարդկանց հետ, ինձ խնդրեցին, որ նկարահանեմ այդ արարողությունը:

Ու սկսվեց այդ դիմանկարը ստեղծելու աշխատանքը:  Մոտ մեկ ամիս նկարահանեցի: Պարզվեց, որ նրանք գիշերները փորձ են անում, որ լավ պատրաստվեն նկարահանումներին:  Այդ տոնը հինգ տարին մեկ մի բնակավայր է իրավունք ստանում նշելու: Շատ հետաքրքիր էր գիշերվա այդ եռուզեռը և ցերեկվա հանգիստ կյանքը:  Բացահայտեցի նաև, որ եկեղեցու կողմից մերժվածներն էլ շարունակում էին իրենց ավանդույթները:  Ֆիլմս կոչվեց «Լուսինը, Արևը և Հրացանակիրները»:

Ինչո՞ւ, որովհետև ունեմ ցերեկվա և գիշերվա մեջ ապրող մարդիկ, որոնք պայքարում են ինչ-որ էներգիաների դեմ: Երբ նկարահանում էի Via Sacra-ի գիշերվա փորձերը, հաջորդ օրը գնացի նույն վայրի մեկ ուրիշ մասը, որտեղ պատրաստվում էին մյուս տոնակատարությանը, (այն տեղի է ունենում երկու-երեք տարին մեկ անգամ) որը կատարվելու էր համարյա նույն ժամանակահատվածում: Քանի որ այս տոնը չարի դեմ էր, մարդիկ շատ վախեցած էին: Ինձ համար շատ անսովոր, բայց միևնույն ժամանակ շատ հետաքրքիր ծիսակատարություն էր:

Այդ ծիսակատարության ժամանակ ամբողջ բնակավայրի լույսերը պետք է անջատվեին, բոլոր մարդիկ փակեին իրենց դռներն ու պատուհանները ու քառասուն հոգի սև շորեր հագած, ձեռքներին մեծ երկաթի կտորներ՝ կապված շղթաներով, պետք է քայլեին, իսկ իրենց դիմացից պետք է գնային իննսուն տարեկան կանայք: Եվ ստացվեց ինձ համար շատ գեղեցիկ դիմանկար մի տարօրինակ  վայրի մասին, որը քսանմեկերորդ դարում է ապրում:

Այս ֆիլմը նկարահանել եմ գրեթե առանց ֆինասավորման:  DocNomads-ն ինձ տվեց հինգ հարյուր եվրո՝ մեքենա վարձելու համար և ես այն ծառայեցրի ամբողջ ֆիլմին: Հետաքրքիր է, որ սահմանափակումները, այս դեպքում տեսախցիկի, կարող են հիմք հանդիսանալ, որ քեզ մոտ նկարահանելու ոճ ձևավորվի:  Ֆիլմս ընդգրկվեց  Նիոնի միջազգային կինոփառատոնի մրցութային ծրագրում, որը շատ կարևոր փառատոն է ինձ համար: Միշտ երազում էի մասնակցել:

-Հիմա վերադարձել ես Հայաստան: Ուսումդ կարծես ավարտել ես վերջապես: Ի՞նչ ես մտադիր անել:

-Հայաստանում նոր ֆիլմ եմ սկսել: Երեք մասից է բաղկացած երեք երիտասարդների մասին է, որոնք էլի փնտրտուքի մեջ են: Մեկը Հայաստանում, մյուսը Չինաստանում, իսկ երրորդը դեռ չգիտեմ, որոնումների մեջ եմ: Հայաստանի մասն արդեն ավարտել եմ, հիմա պետք է ֆինանսավորման խնդիրները լուծեմ, որպեսզի նկարահանեմ երկրորդ ու երրորդ մասերը:

-Ի՞նչ կասես այսօրվա կինոյի, զարգացումների, հեռանկարների, մոտեցումների մասին:

-Անկեղծ ասած, ինձ համար էլ շատ մեծ գաղտնիք է, թե որ ուղղությամբ է զարգանում կինոն: Այսօր, երբ մենք կարողանում ենք շատ արագ ինֆորմացիա ստանալ, մարդկանց համբերությունն ու զգոնությունը խախտվել է: Եվ այն ֆիլմի տեսակը, որը ես եմ սիրում, փառատոններում քչանում է: Այսօր շատ ֆիլմեր քաղաքականացվում են: Ռեժիսորը, որը շատ գեղեցիկ նախագիծ ունի, փոխում է իր նախագիծը, քանի որ ուզում է ֆինասավորում ստանալ, իսկ ֆինասավորվում են այն նախագծերը, որոնք այսօրվա քաղաքականացված իրողությունների մեջ են: Հեղինակային կինոյի իրավունքները մի քիչ խանգարվում են: Իմ տեսակի ֆիլմերը քիչ երկրներում են դիտում՝ Բելգիայում, Պորտուգալիայում և այլն: Շատերը գերադասում են կոմերցիոն և ժամանցային ֆիլմերը: 

Շատ ռեժիսորներ կան, որոնք իրենց նպատակին հասնելու համար գնում են ամենաանմարդկային քայլերի՝ հաշվի չառնելով մարդկանց զգացմունքներն ու ապրումները: Երբեմն ինձ թվում է, թե լավ մարդ ու լավ ռեժիսոր հասկացությունները հակադրվում են:  Ռեժիսորն, այո, սահմաններ չունի, բայց պետք է շատ զգայուն լինի, որ փխրուն տեղերին չդիպչի, կամ այնպես պետք է դիպչի, որ վերքեր չմնան: