Տաս-տասնմեկ տարեկան տղա էի, աշխարհում պատերազմ էր, իսկ հայոց պատմության մեր միակ դասագիրքը՝ Րաֆֆին, կարդում էինք թաքուն, գիշերները: Երբ տատս պատմում էր Անդրանիկի կռիվներից, ես մտածում էի, որ Րաֆֆին չի կարող գրած չլինել նրա մասին:
Եվ ես հասկացա. Բակունցի հետ ինչ-որ բան է պատահել: Ըստ երեևույթին նրան ձերբակալել են, իսկ զրուցակիցս չի ուզում այդ մասին խոսել, որովհետև սենյակում մենակ չէ:
չի կարող լինել փոքր կամ մեծ, կարևոր կամ անկարևոր նյութ, և դրա համար ժուռնալիստը ամեն պարագայում պետք է հարգի իր ստորագրությունը։ Խրվե՛նք կքանքի մեջ, այրվե՛նք այսօրվա երազներով, գրենք ավելի լա՛վ, ավելի կրքո՛վ, ավելի մարդկայի՛ն: Արժանի՛ լինենք այն երջանկությանը, որ ընթերցողը որոնի մեր ազգանունը, իսկ երբ ասեն՝ «Ընկերը ժուռնալիստ է» - մարդիկ դեպի մեզ թեքվեն հարգանքով և հետաքրքրությամբ:
Մեր դասական գրականության մեջ հաճախ են գործածվել բարբառային բառերը, մի մասը մնացել ու գործածական են առայսօր, մյուսները դադարել են գրական լեզվի գործուն տարր լինելուց: Վերցնենք ջան բառը, որն ի վերջո բարբառային բառ է՝ փոխառված օտար լեզվից: Բայց ջան բառը շարունակվում է ապրել մեր թե՛ գրավոր և թե՛ բանավոր լեզվում: Մենք կարող ենք դրա հայերեն հոմանիշը դնել տեղում, բայց դա ոչ միշտ կլինի ի հարկի: Ջան, նշանակում է սիրելի, հոգյակ, հարազատ, անուշիկ և այլն: Կարող ենք ասել՝ Սիրելի Հասմիկ, բայց ասում ենք՝ Հասմիկ ջան: Կարող ենք ասել՝ Կարո, հարազատս կամ անուշիկ տղաս և այլն, բայց ասում ենք՝ Կարո ջան:
Հայոց լեզուն աշխարհի հարուստ լեզուներից մեկն է, և չմոռանանք, որ մեր արդի լեզուն զարգանում է ոչ միայն գրաբարից, բարբառներից փոխառություններով ու օտար լեզուներից յուրացումների շնորհիվ, այլ նաև, եթե հետևելու լինենք ընթացիկ գրականությանը, թերթերին, ռադիո և հեռուստահաղորդումներին, ապա կնկատեք, որ համարյա ամեն տարի նորագյուտ բառեր են հայտնվում հայերենում, երբեմն՝ հաջող, երբեմն՝ անհաջող:
thearmenians.am «Հայեր» մեդիահարթակը սկսում է հրապարակել մի բացառիկ արխիվային գտածո, որ պեղվել է տաղանդավոր արձակագիր, դրամատուրգ վաղամեռիկ Զորայր Խալափյանի գրական արխիվի անտիպ նյութերից:
Այն լեզվի մասին գրողի դասախոսության աշխատանքային սեղմագիրն է, որը «կարդացվել» է Երեւանի մենեջմենթի համալսարանի ուսանողների համար, 1998-1999 թվականներին: Դասախոսությունը շատ կենդանի, մատչելի, հետաքրքիր, բազում օրինակներով համադրված, համարձակ եզրահանգումներով ու եզրակացություններով ազատ մտքի մի շարադրանք է: Կարդալով այս դասախոսության սեղմագիրը, տպավորություն է, թե մասնակցում ես գրողի դասին, կենդանի շփման հետ ես նրա հետ, նրա խոհերի ու մտորումների աշխարհում ես: Նույնիսկ ծանոթանում ես նրա աշխատանքային ոճին, տնային հանձնարարություններին և այլն...
Մենք բաժանել ենք դասախոսությունը մի քանի մասի՝ ըստ տրամաբանական շղթաների և առաջիկայում այն կներկայացնենք մաս առ մաս:
Շնորհակալ ենք Զորայր Խալափյանի ընտանիքին, մասնավորապես գրողի եղբորը՝ Թեմիկ Խալափյանին, այս անկրկնելի գտածոն պատրաստելու և մեզ տրամադրելու համար:
Կոմիտասին վերջին անգամ ես տեսա 1913 թվականի ամառը, երբ ընտանիքով Ղարաքիլիսա (այժմյանԿիրովական) ամառանոց էի գնացել, և նա եկավ այնտեղ մեզ վերջին անգամ տեսնելու և մնաք բարև ասելու:
Ինչո՞ւ իմ պապերը այնպես չեն կռվել, որ ես երեխաներիս հետ ապրեի առանց պատերազմ տեսնելու, ձեռքերս արյունոտելու։ Բայց ես էլ եմ պապ դառնալու, թող իմ թոռներն ինձ չկշտամբեն, նրանց ձեռքերը չեն արյունոտվելու, սա Արցախի վերջին կռիվն է։ Հաստա՛տ։
«Արևը գեղեցիկ է մայրամուտին» վեպի հրատարակումից հետո սակայն, հասկանալի պատճառներով, տասը տարով հետաձգվում է գրքի երկրորդ հատորի հրատարակությունը և միայն 1983 թվականին, մի շարք երևելի մտավորականների ու մասնավորապես անվանի գիտնական, կուսակցական, հասրակական-քաղաքական գործիչ Կառլեն Դալլաքյանի ջանքերով այն լույս աշխարհ է գալիս «Փրկություն» վերնագրով, որի տիտղոսաթերթին էլ Վազգեն վեհափառը թողնում է հետևյալ գրությունը՝ «Հայրենաշունչ գրող Ռոբերտ Կարայանին՝ գնահատանքով և օրհնությամբ»:
Ծանոթացեք խմբագրական քաղաքականությանը և հաստատեք, որ համաձայն եք մեր խմբագրական քաղաքականության հետ:
Դառնալով «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակ նախագծի անդամ, Դուք ազատ եք «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակի Ձեր անձնական մեդիատարածքում տեղադրվող Ձեր հրապարակումներում (հոդված, ակնարկ,վերլուծություն,ուսումնասիրություն, նոթևայլն) արտահայտելու Ձեր կարծիքը, տեսակետը, դիրքորոշումը, սակայն մենքունենքխմբագրականքաղաքականության ընդունվածսկզբունքներ, որոնքԴուքևս պետքէընդունեք:
Եթեչեքընդունում մեր խմբագրական քաղաքականության սկզբունքները, Դուքչեքկարող դառնալ մեր համայնքի անդամ:
Ինչ խոսք, պարտադիրչէ, որ Դուք կիսեք մեր խմբագրական քաղաքականության սկզբունքները: Այսօր արտահայտվելու հարյուրավոր հարթակներ կան՝ սոցիալական ցանցերից մինչև սեփական բլոգային տիրույթներ:
Ուղղակի մենք ունենք ընդունված սկզբունքներ և ուզում ենք, որ «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակում ընդգրկվեն մարդիկ, որոնք ընդունում են դրանք:
Մեզ համար կարևորը ՊՐՈՖԵՍԻՈՆԱԼ խոսակցությունն է կոնկրետ ոլորտների շուրջ, որում էլ տեսնում ենք ՓՈԽԵԼՈՒԵՎՓՈԽՎԵԼՈՒ փիլիսոփայությունը:
Մենք հրապարակելու ենք բացառապես ՍՏՈՒԳՎԱԾ, ՀԱՎԱՍՏԻՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆ, ՓԱՍՏԱՐԿՎԱԾԿԱՐԾԻՔևՏԵՍԱԿԵՏ, ԽՈՐՔԱՅԻՆՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ, ՊՐՈՖԵՍԻՈՆԱԼՄԻՏՔ՝ շարադրված չաղարտված լեզվով, հարգալից, բարեկիրթտոնով:
Դուք իրավունքչունեք Ձեր հրապարակումներում օգտագործել ԱՆՎԱՆԱՐԿՈՒՄՆԵՐ, ցանկացած տեսակի ԱՆՎԱՅԵԼ, ԱՆՊԱՐԿԵՇՏ բառեր և արտահայտություններ, դրանց փոխարինող ԽՈՐՀՐԴԱՆՇԱՆՆԵՐ, ՆՇԱՆՆԵՐ, ԱՐՏԱՀԱՅՏՉԱՁԵՎԵՐ և այլն, այդ թվում՝ տառերի մտածված, ակնարկող բացակայություններ, կետադրական նշաններով՝ բազմակետեր, փակագծեր և այլն, արվող ակնարկներ, լեզվական աղավաղումներ:
«ՀԱՅԵՐ» համահայկական մեդիահարթակը բացառիկ նշանակություն է տալիս լեզվական խնդիրներին, լեզվի անաղարտությանը օգտատերերի նյութերի շարադրանքներում՝ ընդունելով միաժամանակ այն, որ լեզուն զարգացող երևույթ է:
Դուք չեքկարողտեղադրել անպարկեշտ բնույթի տեղեկատվություն, ՊՈՌՆՈԳՐԱՖԻԱ, ԲՌՆՈՒԹՅՈՒՆ, ԴԱԺԱՆՈՒԹՅՈՒՆ պարունակող, քարոզող տեքստեր, պատկերներ, նկարագրություններ, կենդանիների հետ անմարդկային վարվելու օրինակներ, սուիցիդի դրդող սադրիչ նյութեր, հրապարակումներ, անչափահասների իրավունքները, մարդու անձնական իրավունքները, անձնական կյանքի անձեռնմխելիությունը խախտող բնույթի տեղեկատվություն՝ տեքստեր,լուսանկարներ, արտահայտություններ և այլն:
Մենք ԱՆԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ենք համարում որևէ կերպ վիրավորել որևէ մեկին, քննարկել որևէ մեկի ԱՆՁԸ՝ԴԻՐՔՈՐՈՇՄԱՆկամՏԵՍԱԿԵՏԻ, ԿԱՐԾԻՔԻփոխարեն, սեփական կարծիքի, տեսակետի կամ դիրքորոշման արտահայտումը պայմանավորել այլոց կամ նրանց տեսակետը, դիրքորոշումը անվանարկելով, տարածել սպառնալիքներ, վարկաբեկիչ բնույթի տեղեկատվություն, մարդու պատիվն ու արժանապատվությունը, գործարար համբավը վիրավորող՝ այդ թվում և այլ օգտատերերին կամ երրորդ անձանց վերաբերվող:
Մեր սկզբունքներին դեմ է ազգային, կրոնական կամ այլ կարգի անհանդուրժողականություն հրահրելը, ծայրահեղական մոտեցումներ պարունակող նյութեր տարածելը, հանցավոր գործունեությունը խրախուսելը, պետական, ռազմական, առևտրային գաղտնիք պարունակող տեղեկատվություն տեղադրելը:
Արգելվում է օգտատերերի կողմից գովազդային նյութեր, այդ թվում և քաղաքական, այդպիսի երանգավորում ունեցող տեղեկատվություն տարածելը, սպամեր ուղարկելը, այլ իրավունքներ և շահեր խախտելը:
Մենք մեզ իրավունք ենք վերապահելու «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակում չտեղադրել մեր համայնքի անդամ դարձած օգտատերերի բոլոր այն հրապարակումները, որոնք կխախտեն վերընշյալ պահանջները, այն հրապարակումները, որոնք մենք հիմնավորված կգտնենք, որ չեն համապատասխանում «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակի խմբագրական քաղաքականության սկզբունքներին:
Դա չի նշանակում, որ մենք դեմ ենք լինելու որևէ երևույթի քննադատությանը: Մենք լինելու ենք բաց և գնահատելու ենք բացախոսությունը, բայց և հարգելու ենք այն սկզբունքները, որոնք միջազգայնորեն ընդունված են որակյալ բովանդակություն արտադրող Մեդիայի կողմից:
Բ. Կատարել վարնագրայինքաղաքականությանմիջամտություն՝առանցվնասելունյութերիբովանդակայինկողմին:
Գ. Առարկություններ ներկայացնել լեզվական խնդիրների հետ կապված՝ բացառությամբ գրական ստեղծագործությունների լեզվի:
Դ. Որոշել նյութերիհամապատասխանությունը կամ անհամապատասխանությունըմերխմբագրականքաղաքականության սկզբունքներին:
Ե. Չթողարկելայն նյութերը, որոնք չեն համապատասխանում խմբագրական քաղաքականության սկզբունքներին:
Զ.Նյութերի հեղինակների հետ կատարել որոշ ճշգրտումներ՝ կապված նյութերում առկա տեղեկատվության, լեզվական խնդիրների, շարադրանքի և այլ հարցերի հետ:
Վեճերըմոդերատորներիհետանթույլատրելիեն:
«ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակի խմբագրական քաղաքականության սկզբունքների անհամապատասխանության հետևանքով չտեղադրված հրապարակումների համար՝ անկախ դրանց քանակից և պարբերականությունից, «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակըպարտավորությունչիկրում:
Օգտատերըներկայացնելովիրհրապարակումը «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակում, հրապարակայնորենհայտարարումէ, որինքըտեղյակէ «ՀԱՅԵՐ»համահայկականմեդիահարթակիխմբագրականքաղաքականությանսկզբունքներին, համաձայնէդրանց և պարտավորվում է մնալ այդ սկզբունքների սահմաններում:
Պահպանելով օգտատերերի հրապարակումները իրենց անձնական մեդիահարթակներում՝ տեղադրված մեր կողմից օգտագործվող սերվերային տարածքներում, մենք չենք հավակնում լինել իրավունքի կրող՝ կապված օգտատիրոջ հրապարակումների իրավունքների հետ:
«ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակը պարտավորվածություն չունի վերադարձնել օգտատերերի նյութերը, գրախոսել դրանք, տալ կարծիք, մեկնաբանություն և այլն:
«ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակի միջոցով չի թույլատրվում որևէ կերպ տարածել ուրիշների ինտելեկտուալ սեփականությունը, երրորդ անձանց սեփականությունը: Դա հանդիսանում է անօրինական գործունեություն:
Օգտատերը պարտավորվում է չտարածել ուրիշի կամ երրորդ անձանց ստեղծած բովանդակությունը: Օգտատերն ինքն է պատասխանատվություն կրելու նմանօրինակ գործունեության համար: