Հայոց լեզուն աշխարհի հարուստ լեզուներից մեկն է, և չմոռանանք, որ մեր արդի լեզուն զարգանում է ոչ միայն գրաբարից, բարբառներից փոխառություններով ու օտար լեզուներից յուրացումների շնորհիվ, այլ նաև, եթե հետևելու լինենք ընթացիկ գրականությանը, թերթերին, ռադիո և հեռուստահաղորդումներին, ապա կնկատեք, որ համարյա ամեն տարի նորագյուտ բառեր են հայտնվում հայերենում, երբեմն՝ հաջող, երբեմն՝ անհաջող:
thearmenians.am «Հայեր» մեդիահարթակը սկսում է հրապարակել մի բացառիկ արխիվային գտածո, որ պեղվել է տաղանդավոր արձակագիր, դրամատուրգ վաղամեռիկ Զորայր Խալափյանի գրական արխիվի անտիպ նյութերից:
Այն լեզվի մասին գրողի դասախոսության աշխատանքային սեղմագիրն է, որը «կարդացվել» է Երեւանի մենեջմենթի համալսարանի ուսանողների համար, 1998-1999 թվականներին: Դասախոսությունը շատ կենդանի, մատչելի, հետաքրքիր, բազում օրինակներով համադրված, համարձակ եզրահանգումներով ու եզրակացություններով ազատ մտքի մի շարադրանք է: Կարդալով այս դասախոսության սեղմագիրը, տպավորություն է, թե մասնակցում ես գրողի դասին, կենդանի շփման հետ ես նրա հետ, նրա խոհերի ու մտորումների աշխարհում ես: Նույնիսկ ծանոթանում ես նրա աշխատանքային ոճին, տնային հանձնարարություններին և այլն...
Մենք բաժանել ենք դասախոսությունը մի քանի մասի՝ ըստ տրամաբանական շղթաների և առաջիկայում այն կներկայացնենք մաս առ մաս:
Շնորհակալ ենք Զորայր Խալափյանի ընտանիքին, մասնավորապես գրողի եղբորը՝ Թեմիկ Խալափյանին, այս անկրկնելի գտածոն պատրաստելու և մեզ տրամադրելու համար:
Երբ առաջին անգամ հայտարարվեց Հայաստանի Ազգային պատկերասրահում բացվող «Դալի և Պիկասո» բացառիկ ցուցահանդեսի մասին, մտորումները գնացին դեպի 20-րդ դարի երեսնական թվականներ, երբ տակավին երիտասարդ արվեստագետները դեռ չէին նվաճել աշխարհը, բայց գիտակցում էին իրենց արվեստի «նվաճողական» հանգամանքը ու վստահ էին, որ մի օր արվեստի երկնակամարում շողարձակելու են որպես վառ աստղեր:
Փետրվարի 20-ը Հայաստանի նոր ժամանակի սկիզբն է՝ մեր ազգայի զարթոնքի սկիզբը, որի շարունակությունը եղան Հայաստանի անկախ Հանրապետությունն ու ազատ Արցախը, ազատագրված հող հայրենին ու ազատ սերունդը, հայկական բանակն ու հայոց պետականությունը, Հայաստանի քաղաքացին ու արժանապատիվ հայ մարդը...
Օպերայի հրապարակում՝ հենց Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի շենքի նախամուտքում հարթակ էր, որտեղ կանգնած էին «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամները: Նրանց շուրջը՝ աստիճաններին և ավելի ներքև, կանգնում էին սովորաբար Կոմիտեին հարող երիտասարդները: Խոսափողի ձայնը ուժեղացվում էր բարձրախոսներով, որոնք հռետորներին լավ լսելի էին դարձնում ամբողջ հրապարակում: Մարդկանց խտությունը համեմատական էր հարթկաի մոտիկությանը: Ով ավելի մոտիկ էր հարթակին, տեսնում էր հռետորներին, ովքեր վերջին շարքերին ամենևին չէին երևում, սակայն այդտեղ հնարավոր էր ծխել, մի բան, որի մասին անգամ խոսք չէր կարող լինել հրապարակի այն մասերում, որտեղից երևում էին հռետորները:
Պետք է պատկերացնել, թե ի՜նչ բերկրանք կարող է ապրել արժեհամակարգային որոշակի միջավայրում մեծացած երիտասարդ մարդը, երբ տանը հայտնաբերում է հինավուրց հայկական ձեռագործի մի քանի պատառիկ, որոնք պապից մնացած անփոխարինելի մասունքներ են: Դա պապի և թոռան երկխոսության բերկրանքն է՝ երկխոսություն նախնիների լեզվով, նախնիների իմացական շերտերում, նախնիների հոգևոր կապով:
Ո՞վ կարող է ասել: Երևի՝ ոչ-ոք: Իսկ ճշմարտության ու ստի փոխհարաբերություններում մարդու կյանքն է: Կյանքը, որ անցնում է մարդու կողքով: Եվ ի՞նչ անել այդ կյանքի հետ: Վատնել այդ կյանքը՝ որոնելու համար ճշմարտություննե՞ր, որոնք սուտ են ու՝ ստե՞ր, որոնց մեջ այնքան ճշմարտություն կա, թե՞ պարզապես ապրել կյանքը: Ապրել այնպես, ինչպես այն տրված է: Եվ արդյոք որևէ մեկին հաջողվե՞լ է ուղղորդել կյանքը, թե՞ կյանքն ինքն է ուղղորդում ճակատագրեր ու կյանքեր: Կորցնել ժամանակը կյանքի հետ պայքարո՞ւմ, թե՝ պարզապես վայելել կյանքը:
Կոմիտասին վերջին անգամ ես տեսա 1913 թվականի ամառը, երբ ընտանիքով Ղարաքիլիսա (այժմյանԿիրովական) ամառանոց էի գնացել, և նա եկավ այնտեղ մեզ վերջին անգամ տեսնելու և մնաք բարև ասելու:
Ինչո՞ւ իմ պապերը այնպես չեն կռվել, որ ես երեխաներիս հետ ապրեի առանց պատերազմ տեսնելու, ձեռքերս արյունոտելու։ Բայց ես էլ եմ պապ դառնալու, թող իմ թոռներն ինձ չկշտամբեն, նրանց ձեռքերը չեն արյունոտվելու, սա Արցախի վերջին կռիվն է։ Հաստա՛տ։
Դերասանական ու ռեժիսորական արվեստը հնարավոր չէ բացատրել գիտականորեն։ Դա հրաշք է, մոգություն։ Ինձ միշտ հետաքրքրել է, թե արվեստն ինչպես է ազդում մարդկային կյանքի վրա։ Դու ֆիլմ ես նկարահանում, և այն իր հետքը թողնում է քո մեջ։ Կարող եմ վերցնել, օրինակի համար՝ մի հին լուսանկար։ Դրա հեղինակը ես չեմ, բայց երբ դիտում եմ այն, տվյալ պահին ես ֆիլմ եմ ստեղծում, ես նայում եմ լուսանկարի մեջ եղած մարդուն, իսկ նա՝ ինձ, ու նա այդ պահին ողջ է։ Այ դա է հրաշագործությունը։
Ծանոթացեք խմբագրական քաղաքականությանը և հաստատեք, որ համաձայն եք մեր խմբագրական քաղաքականության հետ:
Դառնալով «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակ նախագծի անդամ, Դուք ազատ եք «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակի Ձեր անձնական մեդիատարածքում տեղադրվող Ձեր հրապարակումներում (հոդված, ակնարկ,վերլուծություն,ուսումնասիրություն, նոթևայլն) արտահայտելու Ձեր կարծիքը, տեսակետը, դիրքորոշումը, սակայն մենքունենքխմբագրականքաղաքականության ընդունվածսկզբունքներ, որոնքԴուքևս պետքէընդունեք:
Եթեչեքընդունում մեր խմբագրական քաղաքականության սկզբունքները, Դուքչեքկարող դառնալ մեր համայնքի անդամ:
Ինչ խոսք, պարտադիրչէ, որ Դուք կիսեք մեր խմբագրական քաղաքականության սկզբունքները: Այսօր արտահայտվելու հարյուրավոր հարթակներ կան՝ սոցիալական ցանցերից մինչև սեփական բլոգային տիրույթներ:
Ուղղակի մենք ունենք ընդունված սկզբունքներ և ուզում ենք, որ «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակում ընդգրկվեն մարդիկ, որոնք ընդունում են դրանք:
Մեզ համար կարևորը ՊՐՈՖԵՍԻՈՆԱԼ խոսակցությունն է կոնկրետ ոլորտների շուրջ, որում էլ տեսնում ենք ՓՈԽԵԼՈՒԵՎՓՈԽՎԵԼՈՒ փիլիսոփայությունը:
Մենք հրապարակելու ենք բացառապես ՍՏՈՒԳՎԱԾ, ՀԱՎԱՍՏԻՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆ, ՓԱՍՏԱՐԿՎԱԾԿԱՐԾԻՔևՏԵՍԱԿԵՏ, ԽՈՐՔԱՅԻՆՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ, ՊՐՈՖԵՍԻՈՆԱԼՄԻՏՔ՝ շարադրված չաղարտված լեզվով, հարգալից, բարեկիրթտոնով:
Դուք իրավունքչունեք Ձեր հրապարակումներում օգտագործել ԱՆՎԱՆԱՐԿՈՒՄՆԵՐ, ցանկացած տեսակի ԱՆՎԱՅԵԼ, ԱՆՊԱՐԿԵՇՏ բառեր և արտահայտություններ, դրանց փոխարինող ԽՈՐՀՐԴԱՆՇԱՆՆԵՐ, ՆՇԱՆՆԵՐ, ԱՐՏԱՀԱՅՏՉԱՁԵՎԵՐ և այլն, այդ թվում՝ տառերի մտածված, ակնարկող բացակայություններ, կետադրական նշաններով՝ բազմակետեր, փակագծեր և այլն, արվող ակնարկներ, լեզվական աղավաղումներ:
«ՀԱՅԵՐ» համահայկական մեդիահարթակը բացառիկ նշանակություն է տալիս լեզվական խնդիրներին, լեզվի անաղարտությանը օգտատերերի նյութերի շարադրանքներում՝ ընդունելով միաժամանակ այն, որ լեզուն զարգացող երևույթ է:
Դուք չեքկարողտեղադրել անպարկեշտ բնույթի տեղեկատվություն, ՊՈՌՆՈԳՐԱՖԻԱ, ԲՌՆՈՒԹՅՈՒՆ, ԴԱԺԱՆՈՒԹՅՈՒՆ պարունակող, քարոզող տեքստեր, պատկերներ, նկարագրություններ, կենդանիների հետ անմարդկային վարվելու օրինակներ, սուիցիդի դրդող սադրիչ նյութեր, հրապարակումներ, անչափահասների իրավունքները, մարդու անձնական իրավունքները, անձնական կյանքի անձեռնմխելիությունը խախտող բնույթի տեղեկատվություն՝ տեքստեր,լուսանկարներ, արտահայտություններ և այլն:
Մենք ԱՆԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ենք համարում որևէ կերպ վիրավորել որևէ մեկին, քննարկել որևէ մեկի ԱՆՁԸ՝ԴԻՐՔՈՐՈՇՄԱՆկամՏԵՍԱԿԵՏԻ, ԿԱՐԾԻՔԻփոխարեն, սեփական կարծիքի, տեսակետի կամ դիրքորոշման արտահայտումը պայմանավորել այլոց կամ նրանց տեսակետը, դիրքորոշումը անվանարկելով, տարածել սպառնալիքներ, վարկաբեկիչ բնույթի տեղեկատվություն, մարդու պատիվն ու արժանապատվությունը, գործարար համբավը վիրավորող՝ այդ թվում և այլ օգտատերերին կամ երրորդ անձանց վերաբերվող:
Մեր սկզբունքներին դեմ է ազգային, կրոնական կամ այլ կարգի անհանդուրժողականություն հրահրելը, ծայրահեղական մոտեցումներ պարունակող նյութեր տարածելը, հանցավոր գործունեությունը խրախուսելը, պետական, ռազմական, առևտրային գաղտնիք պարունակող տեղեկատվություն տեղադրելը:
Արգելվում է օգտատերերի կողմից գովազդային նյութեր, այդ թվում և քաղաքական, այդպիսի երանգավորում ունեցող տեղեկատվություն տարածելը, սպամեր ուղարկելը, այլ իրավունքներ և շահեր խախտելը:
Մենք մեզ իրավունք ենք վերապահելու «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակում չտեղադրել մեր համայնքի անդամ դարձած օգտատերերի բոլոր այն հրապարակումները, որոնք կխախտեն վերընշյալ պահանջները, այն հրապարակումները, որոնք մենք հիմնավորված կգտնենք, որ չեն համապատասխանում «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակի խմբագրական քաղաքականության սկզբունքներին:
Դա չի նշանակում, որ մենք դեմ ենք լինելու որևէ երևույթի քննադատությանը: Մենք լինելու ենք բաց և գնահատելու ենք բացախոսությունը, բայց և հարգելու ենք այն սկզբունքները, որոնք միջազգայնորեն ընդունված են որակյալ բովանդակություն արտադրող Մեդիայի կողմից:
Բ. Կատարել վարնագրայինքաղաքականությանմիջամտություն՝առանցվնասելունյութերիբովանդակայինկողմին:
Գ. Առարկություններ ներկայացնել լեզվական խնդիրների հետ կապված՝ բացառությամբ գրական ստեղծագործությունների լեզվի:
Դ. Որոշել նյութերիհամապատասխանությունը կամ անհամապատասխանությունըմերխմբագրականքաղաքականության սկզբունքներին:
Ե. Չթողարկելայն նյութերը, որոնք չեն համապատասխանում խմբագրական քաղաքականության սկզբունքներին:
Զ.Նյութերի հեղինակների հետ կատարել որոշ ճշգրտումներ՝ կապված նյութերում առկա տեղեկատվության, լեզվական խնդիրների, շարադրանքի և այլ հարցերի հետ:
Վեճերըմոդերատորներիհետանթույլատրելիեն:
«ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակի խմբագրական քաղաքականության սկզբունքների անհամապատասխանության հետևանքով չտեղադրված հրապարակումների համար՝ անկախ դրանց քանակից և պարբերականությունից, «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակըպարտավորությունչիկրում:
Օգտատերըներկայացնելովիրհրապարակումը «ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակում, հրապարակայնորենհայտարարումէ, որինքըտեղյակէ «ՀԱՅԵՐ»համահայկականմեդիահարթակիխմբագրականքաղաքականությանսկզբունքներին, համաձայնէդրանց և պարտավորվում է մնալ այդ սկզբունքների սահմաններում:
Պահպանելով օգտատերերի հրապարակումները իրենց անձնական մեդիահարթակներում՝ տեղադրված մեր կողմից օգտագործվող սերվերային տարածքներում, մենք չենք հավակնում լինել իրավունքի կրող՝ կապված օգտատիրոջ հրապարակումների իրավունքների հետ:
«ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակը պարտավորվածություն չունի վերադարձնել օգտատերերի նյութերը, գրախոսել դրանք, տալ կարծիք, մեկնաբանություն և այլն:
«ՀԱՅԵՐ» համահայկականմեդիահարթակի միջոցով չի թույլատրվում որևէ կերպ տարածել ուրիշների ինտելեկտուալ սեփականությունը, երրորդ անձանց սեփականությունը: Դա հանդիսանում է անօրինական գործունեություն:
Օգտատերը պարտավորվում է չտարածել ուրիշի կամ երրորդ անձանց ստեղծած բովանդակությունը: Օգտատերն ինքն է պատասխանատվություն կրելու նմանօրինակ գործունեության համար: